Sermaye Piyasası ve Finansal Kurumlar Ders Notları

ÜNİTE 1

Finansal piyasalar: fon arz edenlerle talep edenlerin bir araya geldiği ve karşılıklı değişimin meydana geldiği yerlere denir.
Piyasada 3 temel unsur vardır bunlar alıcı satıcı ve alım satıma konu olan şey.
Alım satıma konu olan varlığın niteliğine göre piyasalar 2 ye ayrılır. Reel piyasalar ve finansal piyasalar.
Reel piyasalar: Mal ve hizmet arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır.
Bir ekonomi de fonları talep edenler fonları arz edenler bunlar arasındaki fon akımlarını düzenleyen kurumlar fon akımını sağlayan araç ve gereçler piyasanın işleyişini düzenleyen hukuki ve idari kurallar FİNANSAL SİSTEMİ oluşturur.
FİNANSAL PİYASA TÜRLERİ
Fon arz ve talep süresine göre finansal piyasalar.
Para piyasaları: Bir yıla kadar süreli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır.
Sermaye piyasaları: Bir yıldan daha uzun süreli orta ve uzun vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır.
PİYASANIN ÖRGÜTLENME BİÇİMİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR
Örgütlenmiş piyasalar: Fonların el değiştirdiği finansal varlık alım satımlarının yapıldığı kapalı bir mekânın bulunduğu belirli ilke ve kurallara bağlı olarak işlemlerin yapılığı piyasalardır.
Örgütlenmemiş piyasalar: Fonların el değiştireceği ya da finansal varlık alım ve satımının yapılacağı belirli bir mekânın bulunmaması durumunda oluşan piyasalara denir.
PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIĞIN İŞLEM DURUMUNA GÖRE
Birincil piyasalar: Özel ya da kamu kurumlarının fon sağlamak amacıyla menkul kıymetlerini ilk kez ihraç ettikleri ve fon arz edenlerle karşılaştıkları piyasalardır. Menkul kıymetler ilk defa bu piyasalarda alınıp satılarak işlem görürler.
İkincil piyasalar: Daha önce işlem görmüş finansal varlıkların tekrar işlem gördükleri piyasalardır. İkincil piyasaların en önemli kurumları menkul kıymetler borsaları ve finansal aracı kuruluşlarıdır.
Üçüncül piyasalar: Borsaya kote edilmiş menkul kıymetlerin borsa dışında alınıp satılmasıyla oluşan piyasadır.
Dördüncül piyasa: Menkul kıymetlerin aracısız alınıp satılmasıyla oluşan piyasadır.
PİYASANIN ÖRGÜTLENME BİÇİMİNE GÖRE
Organize sermaye piyasası: Belirli bir mekanın olduğu belirli kurallar dâhilinde finansal varlıkların el değiştirdiği piyasalardır. Organize sermaye piyasalarına en iyi örnek menkul kıymet borsalarıdır.
Organize olmamış sermaye piyasaları: menkul kıymetlerin alım ve satımında belirli bir mekanın belirli kural ve düzenlemelerin söz konusu olmadığı piyasalardır.
PİYASANIN YÖRESEL OLUP OLMADIĞINA GÖRE
Ulusal piyasalar: finansal piyasaların alım ve satımında belirli bir bölgeyle sınırlı olmaması tüm ülkeyi kapsaması durumunda oluşan piyasalardır.
Yöresel piyasalar: sadece belirli bir yöreye ait menkul kıymetlerin alım ve satımının yapıldığı piyasalardır.
Uluslar arası piyasalar: bir ülkede değil de başka ülkelerde çıkartılmış ülkelerde alım ve satımının yapıldığı piyasalardır.
PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIKLARIN TÜRÜNE GÖRE
Hisse senedi piyasaları
Devlet tahvilleri piyasaları
Özel sektör tahvilleri piyasaları
Türev finansal varlık piyasaları

SERMAYE PİYASALARININ GELİŞİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
• Ekonomide tasarruf düzeyinin yüksek olması
• Özel ya da kamu işletmelerinin uzun süreli fonlara ihtiyaç duyması
• Menkul değerlere yatırım yapılmasına uygun ortamın olması
• Çok sayıda halka açık anonim ortaklıkların olması
• Sermaye piyasasında aracılık yapacak aracı kurumların gelişmiş olması,
• Halka açıklanacak bilgileri izleyecek onaylayacak yatırım analizleri yapabilecek kişi ve kurumların olması
• Sermaye piyasasının güven açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak yasal düzenlemelerin olması

Bir ekonomide sermaye piyasasının etkinliği aşağıda belirtilen koşulların sağlanmasına bağlı olarak artacaktır.
• Piyasada riski yüksek olan menkul değerlerin getirisi yüksek riski düşük olanların getirisi düşük olmalıdır.
• Piyasada bilgi akışı hızlı ve kesintisiz olmalıdır. Yatırımcılar doğru bilgiye kısa sürede ve düşük maliyetle ulaşabilmelidir.
• Piyasada işlem maliyetleri düşük olmadır.
• Piyasada yatırımcılar rasyonel hareket etmelidirler.

FİNANSAL VARLIKLAR
Finansal piyasalara fon sunanlar diğer kişi ya da kurumlara sundukları bu fonlar karşılığında fon talebinde bulunanlardan bir belge almaktadırlar. Bu belgeye menkul kıymet ya da finansal varlık adı verilir. Finansal varlıklar arsa bina araç gereç gibi reel varlıklardan farkı değerlerinin fiziki bir yapıya değil gelecekte beklenen nakit akışlarına göre belirlenmesidir.
ÖZELLİKLERİ
• Paraya çevrilebilirlik: para gibi kullanılabilme gerektiğinde kolayca para dönüştürebilme özelliği
• Bölünebilirlik: en az hangi miktarda paraya çevrilebileceğini gösterir
• Geri dönülebilirlik: alındıktan sonra tekrar satılabilme özelliği
• Getiri: bir zaman dilimi içerisinde o finansal varlıktan beklenen nakit girişiyle ölçülür.
• Vade:
• Riskin tahmin edilebilirliği:
Not: devlet tahvilleri ve hazine bonolarının riski sıfır olarak kabul edilir.
FİNANSAL KURUMLAR
Not: 2499 sayılı spk da bankalar aracı kurumlar olarak ifade edilmezken 1992 de spk de yapılan değişiklikle bankalarda aracı kurumlar olarak ifade edilmiştir.
TÜRKİYE DE SERMAYE PİYASASI
1980 lerden sonra hareketlilik kazanmıştır. 1980 yılında yaşanan bankerler krizinden sonra spk 1981 yılının temmuz ayında yürürlüğe girmiştir.
6 Ekim 1984 tarihinde menkul kıymetler borsalarının kuruluş ve çalışma esasları hakkındaki yönetmelik çıkmıştır.
18.12.1985 İstanbul menkul kıymetler borsası yönetmeliği
26.12.1985 İstanbul borsası resmi bir törenle açılarak faaliyete başlamıştır.
24 Ocak 1980 istikrar programı
FAİZ ORANLARI
Faiz: Üretimin doğal kaynaklar ve işgücünden sonra üçüncü ve önemli faktörü sermayedir. Sermayenin üretimden aldığı paya faiz denir.
• Faiz üretim faktörü olan sermayenin bedelidir.
• Faiz makro dengeyi sağlayan önemli bir faktördür
• Faiz para talebini ve likidite tercihini etkileyen önemli bir faktördür.
• Faiz bir maliyet unsurdur.
NOMİNAL FAİZ ORANI Genellikle reel faiz oranıyla bu orana ilave edilen enflasyon ve risk primlerinden oluşur. Reel faiz oranı: Enflasyon ve risk dışında faiz oranını ifade eder. Enflasyon primi: Nominal faiz oranlarını etkileyen en önemli faktör enflasyondur.
ÜNİTE 2
FİNANSAL PİYASALARDA DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLARIN ÖNEMİ

Sigorta şirketlerine ilişkin düzenlemelerde gözetim ve denetim fonksiyonu HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI tarafından yürütülmektedir.

Bankalar finansal kiralama şirketleri factoring şirketler tüketici finansman şirketleri varlık yönetim şirketleri ile ilgili gözetim ve denetimden ise BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURULU sorumludur.

Sermaye piyasalarında ise düzenleyici otorite SERMAYE PİYASASI KURULUDUR.

SERMAYE PİYASASI KURULU

1981 yılında 2499 sayılı kanun ile kurulmuştur.
Temel görevleri:
Sermaye piyasasının güven açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını
Tasarruf sahiplerinin yani yatırımcıların hak ve yararlarının korunmasını sağlamaktır.

KARAR ORGANI:

7 üyeden oluşur.
En az 5 üyenin hazır bulunması ile toplanır ve salt çoğunluk sağlanmış olur.
Kurul başkan ve üyelerinin görev süreleri 6 yıldır.

SPK NIN TEMEL AMAÇLARI:
Sermaye piyasasının işleyiş kurallarını belirlemek
Piyasada fon kullanan şirketlerin belli kurallara uygun en iyi şekilde yararlanmasını sağlamak
Hak sahiplerinin hak ve yararlarını korumak
Piyasanın adil ve etkin çalışmasını sağlamak

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI:

Devletin iç ve dış borçlanması ve dış ekonomik ilişkileri yürüten finansal piyasalarla devletin ilişkisini düzenleyen kurumdur.
9 Aralık 1994 tarih ve 4059 sayılı kanun ile bugünkü adı ve yapısına kavuşmuştur.
Başbakana bağlıdır.
3 müsteşar yardımcısı görev yapmaktadır.

GÖREV YETKİ VE SORUMLULUKLARI:


TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI:

Merkez bankaları: ekonomik istikrar ve büyümeyi sağlamaya katkıda bulunacak parasal önlemler alma paranın iç ve dış değerini ekonomiye yarar sağlayacak düzeyde tutma ve ekonominin gereksinme duyduğu kredi verilebilir fonları ihtiyaca yeter düzeyde hazır bulundurma gibi önemli görevler üstlenmiş kamu kuruluşlarıdır.

İlk merkez bankası 1668 de İsveç te kurulmuştur.
11 Haziran 1930da 1715 sayılı Türkiye cumhuriyeti merkez bankası kanunu kabul edilerek 3Ekim 1931 de TC merkez bankası kuruldu ve 1 Ocak 1932 de resmen çalışmaya başladı.
1715 sayıyla kurulan ilk merkez bankasının görevi ülkenin ekonomik kalkınmasına yardımcı olmak olarak belirlenmiştir.

A sınıfı hisse senetleri münhasıran hazineye ait olup sermayenin yüzde 51 inden aşağı olamaz

B sınıfı hisse senetleri Türkiye de faaliyette bulunan milli bankalara tahsis edilmiştir.

C sınıfı hisse senetleri milli bankalar dışında kalan diğer bankalara imtiyazlı şirketlere tahsis edilmiştir

D sınıfı hisse senetleri Türk ticaret müesseselerine ve Türk vatandaşlığına haiz tüzel ve gerçek kişilere tahsis esilmiştir.

ORGANLARI:

Genel kurul
Banka meclisi
Para politikası kurulu
Denetleme kurulu
Başkanlık (guvennörlük)
Yönetim komitesi

Merkez bankası bağımsızlığı: Hükümet ile banka ilişkisinin düzeyini ve şeklini ifade eder.

TCMB PARA POLİTİKASININ TEMEL AMAÇLARI:

Açık piyasa işlemleri
Reeskont politikası
Zorunlu karşılıklar ve disponibilite politikası
Döviz politikası

Açık piyasa işlemleri: Merkez bankasının dolaşımdaki para miktarını azaltıp çoğaltmak için para politikası hedefleri çerçevesinde para arzının ve ekonominin likiditesinin etkin bir şekilde düzenlenmesi amacıyla Türk lirası karşılığında menkul kıymet kesin alım satımı geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alım işlemleri menkul kıymetlerin ödünç alınıp verilmesi Türk lirası depo alınması ve verilmesi işlemleridir.

Reeskont politikası
Reeskont: Bankalarca ıskonto edilmiş bir senedin merkez bankasınca ıskonto edilmesidir.

Zorunlu karşılıklar ve disponibilite politikası
Günümüzde bankaların ayırdıkları zorunlu karşılıkların en önemli işlevi bir para arzı kontrol aracı olmasıdır.

BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURULU
YETKİLİ ORGANLARI:
Bankacılık düzenleme ve denetleme kurulu
Başkanlıktır.
TASARRUF MEVDUATI SİGORTA FONU
Tasarruf sahiplerinin haklarını korumak ve kendine devredilen bankaları ve varlıkları en uygun şekilde çözümlemek gibi iki temek fonksiyonla teçhiz edilen TMSF mali sistemin güven ve istikrarını sağlayan kurumlar arasında bulunmaktadır.


ÜNİTE 3

PARA PİYASALARI

En belirgin kurumu ticari bankalardır.

Marjin: (spread veya risk primi) : bankaların topladıkları tasarruflara ödedikleri faiz ile kredi olarak verdikleri paradan elde edilen gelir arasındaki farka denir.

Kredi riski: kredi verilen tarafın yükümlülüğünü yerine getirememesi
Yasal risk: yasaların değişiminden kaynaklanan risktir.
Faiz oranı riski: bankaların tasarruf sahiplerine ödedikleri faiz oranı ile uzun vadeli olarak yaptıkları yatırımlar veya verdikleri kredilerden elde edecekleri faiz gelirleri arasındaki farktır.
Likitide riski: fon ihtiyacının kısa vadede karşılayabilme gücüyle ilgili risktir.

PARA PİYASASI ARAÇLARI:

Ticari kredi: işletmelerin mal ya da hizmet alımlarında peşin ödeme yerine vadeli alışların yapılmasıyla oluşan bir kredidir.

Açık hesap: taraflar arasında resmi bir anlaşma olmaksızın satış yapılmasıyla oluşur.

TİCARİ BANKA KREDİLERİ:

Yapılabilirlik raporu: (fizibilite raporu) bir yatırım projesinin ekonomik teknik ve mali açıdan uygun olup olmadığını ortaya koyan rapordur.

Avans kredisi ( spot kredi) kredinin bir defada verildiği ve geri ödemesinin de bir defada yapıldığı kredi türüdür.

Cari hesap kredisi: ( rotatif kredi ) : kredi kurumunun müşterine belli bir limite kadar açtığı müşterisinde ihtiyacı oranında kullandığı kredidir.
Cari hesap kredileri ülkemizde nisan haziran eylül ve aralık ayı sonlarında ödenir.

Alacak senetleri iskontosu:
İskonto: vadesi henüz gelmemiş bir ticari senedin paraya veya banka kredisine çevrilmesidir.

Açık kredi: müşterinin kredi değerliliğine bağlı olarak imza karşılığında açılan kredidir.

Kefalet karşılığı kredi: genellikle küçük işletmeler kullanır

Akreditif kredisi: bankaların ithalatçı müşterilerine sağladıkları kısa vadeli bir kredidir.

Teminat ve kefalet mektupları: süreli süresiz kati geçici ve avans teminat mektupları şeklinde sıralanabilir.
Bankalardan nakit çıkışı gerektirmeyen bir kredi türüdür.

FİNANSMAN BONOLARI:

Finansman bonosu: işletmelerin kısa vadeli fon gereksinimlerini karşılamak için genellikle büyük şirketler tarafından ihraç edilen kısa vadeli ve teminatsız borç senetleridir.

REPO VE TERS REPO

Repo: menkul kıymetlerin geri alma taahhüdü ile satımıdır.

Ters repo: menkul kıymetlerin geri satma taahhüdü ile alımıdır.

MENKULLEŞTİRME

Menkulleştirme: likit olmayan varlıkların yatırımcılar için likit ve pazarlanabilir varlıklar haline dönüştürülmesidir.

Hazine bonosu: devletin her yıl bütçe kanunlarına dayanarak nakit açığını finanse etmek üzere ihraç etmiş olduğu kısa vadeli finansman araçlarıdır.

ÜNİTE 4

TAHVİL PİYASALARI


Tahvil: Anonim şirketlerin veya iktisadi kamu kuruluşlarının çıkardıkları uzun vadeli borç senetleridir.

İtfa fonu: İşletmelerin ihraç ettikleri tahvillerin geri ödenmesinde kullanmak üzere oluşturdukları fondur.

TAHVİL TÜRLERİ

Güvenceli tahviller: gerek faiz gerekse anapara ödenmesi için bir karşılığın bulundurulması durumunda ortaya çıkar.

Güvencesiz tahviller: işletmenin tüm varlığı güvence sayılır. Güvence olarak belli bir mal belirlenmemiştir.

Kara iştirakli tahviller: sahibine hem faiz hem de kardan pay alma hakkı veren tahvil türüdür.

Ödenim fonlu tahviller: tahvillerin anapara taksitlerinin geri ödenmesi için oluşturulan bir fondur.

Primli tahviller:
İhraç primi: tahvilin üzerinde yazılı nominal değerden daha düşük bir değere satılmasıdır.

İtfa primi: itfa anında tahvil sahibine tahvilin nominal değerinden daha yüksek bir değere ödenmesidir.

İkramiyeli tahviller: tahvillerin pazarlanmasını kolaylaştırmak için faiz yanında belirli zamanlarda kura çekilmesi yoluyla bazı tahvillere ikramiye verilebilir.

Endeksli tahviller: faiz ödemeleri bir fiyat endeksine bağlanmış tahvillerdir.

Faizi tahvil olarak ödenebilen tahviller: işletmeye faizi ister nakit isterse nominal değeri buna eşit tahvil şeklinde ödeme olanağı sağlar.

Riskli tahviller: finansal açıdan oldukça riskli işletmelerin çıkarmış oldukları tahvillerdir.

Sıfır kuponlu tahviller: tahvil sahiplerine vade boyunca hiçbir faiz ödemesi yapılmaz. Yatırımcıya vade sonunda ödenecek tutar sıfır kuponlu tahvilin nominal değeri yani üzerinde yazılı olan değerin ödenmesidir.

Nominal değer – fiyat / fiyat

HİSSE SENEDİNE ÇEVRİLEBİLİR MENKUL KIYMETLER
Hisse senedine çevrilebilir tahvil sahiplerinin hisselerini değiştirmeleri halinde hisse senetlerine uygulanacak fiyata çevirim fiyatı denir.
Hisse senedine çevrilebilir tahvil karşılığında verilecek hisse senedi sayısına çevirim oranı denir.

Varant ( hisse senedi satın alma hakkı veren tahvil)
Varant: bir satın alma opsiyonudur ve sahibine işletmenin önceden saptanmış belirli fiyat üzerinden ve belirli sayıda hisse senetlerinden satın alma hakkı verir.
TAHVİLLERİN DERECLENDİRİLMESİ
Derecelendirmede pek çok faktör dikkate alınmasına karşın tam ve mükemmel sayılabilecek bir derecelendirme formülü yoktur.
TAHVİL DEĞERLEMESİ
Iskonto oranı sübjektif bir orandır yatırımcıların kişisel bekleyişleri ve yatırım ile ilgili risk takdiri gibi sübjektif faktörler ile cari faiz oranı ve bu oranın gelecekte alacağı değer hakkındaki genel sübjektif faktörler ıskonto oranını oluşturur. Ayrıca tahvilin değerini ıskonto oranı yanında tahvilin vadesi de belirler.
Anüite: eşit ödemeler dizisini ifade etmektedir.
Vadeye kadar getiri: tahvilin piyasa değerini vadeye kadar elde edilecek nakit akışlarına eşitleyen ıskonto oranıdır.
PAZARLARDA İŞLEM GÖRECEK MENKUL KIYMETLER
S: tl ödemeli devlet iç borçlanma senetleri
K:döviz ödemeli devlet iç borçlanma senetleri
İŞLEM SAATLERİ
Her gün 9:30 ile 17:00 arasında yapılmaktadır.
Aynı gün valörlü işlemler 9:30 ile 12:00 ve 13:00 14:00 arasında ileri valörlü işlemler ise 9:30 12:00 ile 13:00 17:00 arasında yapılmaktadır.
Valör: kredi ya da mevduat için bankaca faizin işletilmeye başlandığı tarihtir.
KESİN ALIM SATIM PAZARI
Sabit getirili menkul kıymetlerin aynı gün veya ileri valörlü olarak doğrudan alım ve doğrudan satım işlemlerinin yapıldığı pazardır.
EMİR TİPLERİ
LİMİTLİ EMİR: fiyat ve nominal tutarı belirlenerek minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilir emrin gerçekleşmeden kalan kısmı pasif olarak belirlenir.
PİAYSA EMRİ: bu tür emirlerde fiyat belirlenmez minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilen emir pasif emirlerle kısmı veya tamamen karşılaşır emrin gerçekleşmeden kalan kısmı iptal edilir.
ÖZEL KOŞULLU EMİRLER
Kalanı iptal et emri:
Gerçekleşmezse iptal et emri:
Emirlerin lot büyüklüğü ve bölünebilme koşulları
ÜNİTE 5

HİSSE SENEDİ PİYASALARI
Hisse senedi: anonim şirketlerde ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde sermayenin belli bir oranını temsil eden menkul kıymettir.
Anonim şirket: sermayesi paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu olan şirkettir.
Kasa hisse senetleri: hakla sunulmayan şirketin elinde bulunan hisse senetleridir.
Kayıtlı sermaye: anonim şirketlerin sermaye artırımında TTK hükümlerine tabi olmadan çıkarabilecekleri azami sermaye miktarıdır.
Rüçhan hakkı: mevcut ortakların yeni ihraç edilecek hisse senetlerinden öncelikli satın alma hakkıdır.
HİSSE SENEDİ TÜRLERİ
Tedavül bakımından hisse senetleri
Bedeli tamamen ödenmiş hisse senetleri
Bedeli tamamen ödenmemiş hisse senetleri
Bedelli hisse senetleri
Bedelsiz hisse senetleri
Adi hisse senetleri: sahibine bütün hakları sağlayan hisse senedidir.
İmtiyazlı hisse senetleri: ana sözleşmeye bir takım önceliklere ve imtiyazlara sahip olan ve getirisi belirli olan hisse senedidir.
Katılma intifa senedi: kardan pay alma yeni hisse senedi alma gibi bir takım haklara sahip olan ancak ortaklık hakkı sağlamayan hisse senedidir.
Kar zarar ortaklığı belgesi: anonim şirketlerin kar ve zarar karşılığı ihraç ettikleri menkul değerlerdir.
Oydan yoksun hisse senedi: sahibine oy hakkı hariç diğer ortaklık haklarını sağlayan hisse senedidir.
Halka açık anonim şirket: hisse senedi sahiplerinin sayısı 250yi geçen yazılı veya sözlü şekilde halkı otaklığa çağırmış anonim şirkettir.
Doğrudan çıkarım: hisse senetlerinin halka arzında aracı kurumların kullanılmamasıdır.
Dolaylı çıkarım: hisse senetlerinin halka arzında aracı kurumlardan yararlanılmasıdır.
Underwriting: aracı kurumların veya yatırım bankalarının ihraç edilen menkullere satma garantisi vermeleridir.
Çok fiyat sürekli müzayede sistemi: bütün alış ve satış emirlerinin sisteme girilmesi ve eşleştirmenin fiyat ve zaman önceliği esaslarına göre otomatik olarak yapılmasıdır.
Fiyat aralıkları: bir hisse senedinin bir seans içinde artabileceği ve düşebileceği alt ve üst sınırlarıdır.
İMKB de birincil ve ikincil piyasa işlemleri
Birincil piyasa: hisse senetlerini halka arz eden şirketler ile alıcıların doğrudan doğruya karşılaştıkları piyasalardır.
İkincil piyasa: birincil piyasada alınan hisse senetlerinin paraya çevrilmesini sağlayan piyasadır.
Ulusal Pazar: asgari tedavül şartlarına haiz işletmelerin hisse senetlerinin işlem gördüğü pazardır.
İkinci ulusal Pazar: ulusal(kot içi) pazarda işlem görme koşullarını taşımayan ve ulusal pazarda işlem gören şirketlerden işlem görme koşullarını kaybeden ve borsa yönetim kurulunca geçici veya sürekli olarak ulusal pazardan çıkarılmasına karar verilen şirketlerin hisse senetlerinin işlem gördüğü pazardır.
Lot: 1 adet hisse senedinden oluşan standart işlem birimidir.
Normal emirler:
Özel emirler:
Küsurat emirler:
Kredili menkul kıymet işlemleri: aracı kuruluş nezdinde müşteri adına kredi hesabı açılması koşulu ile müşteriyle aracı kuruluş arasında yapılan sözleşme hükümleri çerçevesince menkul kıymet alımıdır.
Açığa satış: sahip olunmayan menkul kıymetlerin ödünç alınarak satılmasıdır.
Nominal değer: hisse senedinin üzerinde yazılı olan değerdir.
Defter değeri: işletmenin öz sermaye toplamının hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunan değerdir.
Tasfiye değeri (likiditasyon değeri) : şirketin tüm varlıklarının zorunlu olarak satılıp borçların çıkarılmasıyla bulunan değerin hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunan değerdir.
İşleyen teşebbüs değeri: işletmenin gelecekte sağlayacağı faiz ve vergi öncesi gelirlerinin bugünkü değerinden borçlarının düşülmesiyle bulunan değerdir.
Piyasa fiyatı: hisse senedinin piyasada arz ve talebe göre oluşan fiyatıdır.
Gerçek değer: işletmenin gelecekteki kazançları veya kar payları belli bir ıskonto oranı ile bugüne indirgenip bugünkü değerler toplandığında bulunan değerdir.
HİSSE SENEDİ DEĞERLEME YÖNTEMLERİ:
Kar payı iskonto modeli: hisse senedinden beklenen kar paylarının belli bir iskonto oranından bugüne indirgenmiş değerlerin toplanmasıyla hisse senedinin fiyatının belirlenmesidir.
Fiyat kazanç oranı: hisse senedinin piyasa fiyatının hisse başına kara bölünmesiyle bulunan değerdir.
Etkin piyasa: menkul kıymet fiyatlarının menkul kıymet değeriyle ilgili tüm bilgileri yansıttığı piyasadır.
Temel analiz: menkul değerlere ilişkin hem genel hem de özel bilgilere dayalı olarak değer belirleme çalışmalarıdır.
Teknik analiz: geçmiş fiyat hareketlerinden yararlanılarak hisse senedi fiyatlarının tahmin edilmesidir.
Boğa piyasası: hisse senedi fiyatlarının yükselme eğiliminde olduğu piyasadır.
Ayı piyasası: hisse senedi fiyatlarının düşme eğiliminde olduğu piyasadır.

ÜNİTE 6
TÜREV FİNANSAL PİYASALAR:
Türev ürün. Fiyatı başka bir ürünün fiyatına bağlı olarak belirlenen ürünlerdir.
Türev piyasalar: türev ürünlerin işlem gördüğü piyasalardır.
Hedger: riskten korunmak amacıyla işlem yapan kişi veya kurumlardır.
Spekülasyon: gelecekteki fiyat artışlarından kar elde etmek amacına yönelik olarak alım satım yapılmasıdır.
Spekülatör: fiyatların artacağı ve düşeceği beklentilerine dayanarak kar elde etmek amacıyla alım veya satım yapan kişi veya kurumlardır.
Arbitraj: farklı piyasalardaki farklı fiyatlardan faydalanmak üzere aynı ve eşit miktardaki bir malın eş zamanlı olarak bir piyasadan alınıp diğer piyasada satılarak riske girmeden fiyat farklılıklarından yaralanma işlemidir.
Vadeli işlem sözleşmesi: vadesi miktarı ve fiyatı bugünden belirlenmiş herhangi bir ürünün ileriki bir tarihte teslimini öngören bir sözleşmedir.
Vadeli döviz sözleşmesi: belirli tutarda bir dövizin bugünden belirlenen bir kurdan ileriki bir tarihte alımını veya satışını içeren sözleşmelerdir.
Forward kur primi: vadeli kurun cari kurdan büyük olması durumunda aradaki farktır.
Forward kur iskontosu: vadeli kurun cari kurdan düşük olması durumunda aradaki farktır.
Vadeli faiz oranı sözleşmesi: ileriki bir tarihte belli bir süre için uygulanacak faiz oranının belirlenmesine yönelik vadeli sözleşmelerdir.
Gelecek sözleşmesi: borsalarda alım satımı yapılan teslimi ileriki bir tarihte yapılacak fiyatı ve vadesi bugünden belirlenmiş standart nitelikteki sözleşmelerdir.
Gelecek piyasaları: gelecek sözleşmelerinin işlem gördüğü organize piyasalardır.
Takas odası: opsiyon ve gelecek borsalarında alıcı ve satıcıların yükümlülüklerini yerine getirmesini ve güveni sağlayan kurumdur.
Teminat (marjin): takas odasının üstlendiği riskler nedeniyle alıcı ve satıcıdan aldığı teminat tutardır.
Opsiyon: seçme hakkıdır.
Opsiyon sözleşmesi: sahibine belirli bir malı veya menkul kıymeti belirli bir fiyattan belirli bir tarihte alma veya satma hakkı sağlayan sözleşmelerdir.
Kullanım fiyatı: opsiyonun kullanılması durumunda geçerli olacak sözleşmenin başlangıcında belirlenmiş işlem fiyatıdır.
Opsiyon fiyatı(prim): opsiyonu alan tarafın satan tarafa ödediği tutardır.
Tezgâh üstü piyasa: borsaya kayıtlı olan veya kayıtlı olmayan menkul kıymetlerin borsa dışında alınıp satılmasıdır.
Satın alma opsiyonu: opsiyonu alan tarafa opsiyona konu varlığı belli bir vade içerisinde veya vade sonunda önceden belirlenmiş bir fiyattan satın alma hakkı veren sözleşmedir.
Satma opsiyonu: opsiyonu alan tarafa opsiyon sözleşmesine konu varlığı belirli bir vade içerisinde veya vade sonunda önceden belirlenmiş fiyattan satma hakkını veren sözleşmedir.
Swap: anapara ve faizlerin veya sadece faizlerin taraflar arasında değiş tokuş edilmesidir.
Faiz swapı: kredi değerliliği farklı firmaların faiz koşulları değişik aynı tutardaki borçlarının faizlerini belli bir süre değiştirmeleridir.
Libor: İngiltere de her gün belirlenen bankalar arası faiz oranıdır.
Prime rate: ABD de kredibilitesi yüksek işletmelere uygulanan faiz oranıdır.
Para swapı: tarafların anapara yükümlülüklerini belirli bir süre için değiştirmeleridir.
Başlangıç teminatı: borsada pozisyon almak için gerekli olan teminat tutarına başlangıç teminatı denir.
Sürdürme teminatı: borsada oluşan zararlar yada nakit dışı teminatlarının değerlerinin düşmesi sonucunda başlangıç teminatının inebileceği en düşük seviyeye sürdürme teminatı denir.
ÜNİTE 7
DİĞER MENKUL KIYMETLER.
Katılma intifa senetleri: nakit karşılığı satılmak üzere ortaklık haklarına sahip olmaksızın kardan pay alma tasfiye bakiyesinden yararlanma yeni pay alma haklarını sağlayan anonim ortaklıklarca çıkartılan menkul kıymetlerdir.
Kar zarar ortaklığı belgeleri:
İhraççıların kar veya zarara ortak olmak üzere tüm faaliyetlerinin gerektirdiği finansman ihtiyaçlarını karşılamak için yurt içinde satılmak üzere yeni türk lirası üzerinden veya yabancı paraya endeksli yurt dışında satılmak üzere ise yeni türk lirası veya yabancı para üzerinden yada yabancı paraya endeksli çıkardığı menkul kıymetlere kar ve zarar ortaklığı belgesi denir.
Banka bonosu: kalkınma ve yatırım bankalarının borçlu sıfatıyla düzenleyip kurulca kayda alınmasını müteakip ihraç ettiği emre veya hamiline yazılı bir sermaye piyasası aracıdır.
Banka garantili bono: kalkınma ve yatırım bankalarından kredi kullanan ortaklıkların bu kredilerin teminatı olarak borçlu sıfatı ile düzenleyip alacaklı bankaya verdikleri emre muharrer senetlerden bu krediyi kullandırmış olan bankaca kendi garantisi altında ve kurulca kayda alınmasını müteakip ihraç edilen bir sermaye piyasası aracıdır.
Finansman bonoları: işletmelerin işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılamak üzere çıkardıkları kısa vadeli menkul kıymetlerdir.
Kıymetli maden bonoları: ihraççıların belli miktarda kıymetli maden cinsinden borçlu sıfatıyla düzenleyip SPK kaydına alınmak suretiyle ihraç ederek sattıkları emre veya hamiline yazılı menkul kıymet niteliğindeki kıymetli evraktır.
Varlığa dayalı menkul kıymetler: ihraççıların kendi ticari işlemlerinden doğmuş alacakları veya devraldıkları alacakları karşılığında SPK tarafından kayda alınarak ihraç edilen menkul kıymetlerdir.
Gayrimenkul sertifikası: ihraççıların bedellerini inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri nominal değeri eşit hamiline yazılı menkul kıymettir.
Asli edim: gayrimenkul sertifikasında belirtilen sürede mülkiyetin gayrimenkul sertifikası sahibine geçirilmesi yükümlülüğüdür.
Tali edim: asli edimin yerine getirilmesi belirlenen süreler içerisinde talep etmeyen sertifika sahiplerine anapara ve izah namede belirtilen oranda faiz ödemesini veya gayrimenkulün sertifika sahiplerince talep edilmeyen bölümünün banka tarafından açık artırma ile satılarak sertifika sahiplerine dağıtılmasıdır.
Yabancı sermaye piyasası araçları: çıkarıldıkları ülke borsalarında alım satım konusu olan ve SPK tarafından niteliği belirlenen menkul kıymetler ile hak ve alacakları temsil eden diğer kağıtlardır.

SERMAYE PİYASASI (FİNAL) Ü N İ T E 8

1. Kolektif yatırım kurumları nelerdir?

Sermaye piyasasında faaliyet gösteren ve yatırımcı bireylerin dışındaki özel veya tüzel bireylerce ülkenin ilgili yasaları ve bu yasalara göre çıkarılmış olan tebliğler hükümlerine göre kurulan ve tüzel kişiliğe sahip olan kurumlardır.Birleştirilmiş kaynakların fon yönetimini profesyonelce yapan kuruluşlardır.

Oluşmasının nedenleri:
Bireysel yatırımcının bilgi ve beceriye sahip olmaması
Bireysel tasarruf hacminin çeşitlendirilmiş portföy oluşturmaya yetmemesi
Uzmanlığın gerekli olması
Portföy çeşitlendirilmesi yoluyla riski azaltmaları
Analiz ve araştırma giderlerinin yüksek olması
2. Kolektif yatırım kurumlarının yatırım politikaları nelerdir
Genel amaçlı adi hisse senedi fonları: Fonların uzun sürede sermaye ve gelir büyümesi sağlayacak adi hisse senetlerine, bunlara dönüştürülebilen tahvil ve öncelikli hisse senetlerine yatırıldığı fondur.Büyüme fonları da denir.
Dengeli fonlar :Çeşitli yatırım araçlarına yönetimin inancı doğrultusunda riski azaltacak şekilde yatırım yapmaktır.
Özel amaçlı fonlar :Özel amaçlara göre politikalarını saptayan kollektif yatırım kurumlarıdır.Vergisiz devlet tahvillerinden oluşturma, uluslararası sermaye piyasası menkul kıymetlerden oluşturma amaçlarına yönelik portföy oluşturulur.
Likit varlık fonları :Enflasyona bağlı faiz oranları artışı sonucunda ortaya çıkmıştır.Yüksek faiz getiren, az riskli ve kısa süreli hazine bonosu, banka mevduatı, finansman bonosu gibi para piyasası araçlarından oluşturulan fonlardır.
Endeks fon :Borsada yer alan hisse senetlerini endekste yer aldıkları oranlarda portföye dahil edilerek oluşturulan fonlardır.Amaç piyasanın getirisini yakalamaktır.Endeksi izleyen pasif bir fondur.
3. Yatırım Ortaklıkları türleri nelerdir?

Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı :Gayri menkullere ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırım yapmak amacıyla kurulan fonlardır.
Yatırım Ortaklıkları: Sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek amacıyla kurulan ortaklıklardır.
AŞ biçiminde ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulurlar.
SPK ve TTK hükümlerine göre kurulurlar.
Kendi pay senetlerini alamazlar.
Sermaye tavanına kadar yönetim kurulu kararı ile hisse senedi çıkararak fon toplarlar.
A tipi yatırım ortaklıkları: Sadece hisse senedine yatırım yapmak amacıyla kurulan yatırım ortaklığıdır.
4. Fon türleri nelerdir?
Tahvil ve bono fonu :Kamu ve özel sektör borçlanma senedinden oluşturulmuş fondur.
Hisse senedi fonu :Özelleştirme kapsamındakiler dahil, Türkiye’de kurulmuş AŞ’lerin hisse senetlerinden oluşur.
Sektör fonu :Belirli sektördeki ortaklıkların menkul kıymetlerinden oluşturulmuş fondur.
İştirak fonu :Tebliğde tanımlanmış iştiraklerce çıkarılmış menkul kıymetlerden oluşur.
Grup fonu :Belirli bir topluluğun menkul kıymetlerinden oluşan fondur.
Yabancı menkul kıymetler fonu :Ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenlere dayalı sermaye araçlarından oluşturulmuş fondur.
Karma fon :Portfoyünün tamamı hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer değerli madenler ile bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarından en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin % 20’sinden az olmayan fondur.
Likit fon :Vadesi 90 günden az kalmış sermaye piyasası araçlarından oluşan fondur.
Değişken fon :Portföy sınırlamalarına girmeyen fondur.
Endeks fon :Endeks kapsamındaki menkul kıymetlerin tümünden ya da seçilen kısmından oluşan fondur.
A tipi fon :Portfoyün en az % 25’i hisse senedinden oluşan fondur.
B tipi fon :Portföyde % 25’den az hisse senedi olmasıdır.
Özel fon :Katılma belgeleri önceden belirlenmiş kişi veya kuruluşlara tahsis edilmiş fondur.
Emeklilik yatırım fonu :Emeklilik sigorta şirketlerince kurulan katılımcılar adına bireysel emeklilik hesaplarında izlenen katkıların işletilmesi amacıyla oluşturulan fondur.
5. Süresiz kurulan fonların sona erme sebepleri nelerdir?

Fon kurucusunun kurulun görüşünü alarak 6 ay önceden fesih ihbarı yapması
Kurucunun fon kurma koşullarını kaybetmesi
Endeks fondaki korelasyon katsayısının fon iç tüzüğünde belirtilen değerin altına düşmesi
Kurucunun mali durumunun zayıflaması, fonun maliyetlerini karşılayamaması
Fonların birleştirilmesi :Aynı kurucunun kurduğu birden fazla fon kurucusunun ya da gerekli hallerde SPK’nun talebi ile birleştirilebilir

SERMAYE PİYASASI (FİNAL) Ü N İ T E 9

1. Merkez Bankaları nedir?
Ekonomik istikrar ve büyümeyi sağlamaya katkıda bulunacak parasal önlemler alan, paranın iç ve dış değerini ekonomiye yarar sağlayacak düzeyde tutmaya çalışan ve ekonominin ihtiyaç duyduğu krediyi veren kurumlardır.
Dünyada ilk Mrkez Bankası 1694 yılında kurulan Bank of England’ dır.

Uluslararası Maliye Konferansı :1920 yılında Brüksel’de yapılmıştır.İki önemli karar alınmıştır.
Merkez Bankaları özerk olmalıdır.Tüm ülkelerde merkez bankası kurulmalıdır.
Cenova Konferansı :1922’deki bu konferansda ek olarak ülkelerin merkez bankaları arasında işbirliği kurulması kararı kabul edilmiştir.
T.C merkez bankası 1930’da kabul edilen yasa ile 3 Ekim 1931’de kurulmuş, 1 Ocak 1932’de çalışmaya başlamıştır.
Osmanlı Devletinde bu yetki Osmanlı Bankasına verilmiştir.
Eurosistem :Euro’yu kullanan AB üyesi ülkelerin Merkez Bankalarının oluşturduğu bir sistemdir.Temel amacı fiyat istikrarıdır.
Merkez Bankası :TCMB AŞ. statüsünde özerk bir kuruluştur.Hisselerinin % 50’den fazlası hazineye aittir.
Başkan ( Guvernör ) :En üst yöneticidir.Bakanlar Kurulu tarafından 5 yıl için atanır.
Genel Kurul :Ortaklardan oluşur.Her yıl toplanır.
Banka Meclisi:Altı üye ve başkandan oluşur.
Yönetim Komitesi :Başkan ve başkan yardımcılarından oluşur.Görev süresi 3 yıldır.
Para Politikası Kurulu :25.04.2001’de kurulmuştur.
TCMB’nin Görevleri nelerdir?
Açık piyasa işlemleri yapmak
TL’nin iç ve dış değerini korumak
Reeskont ve avans işlemleri yapmak
Ülkenin altın ve döviz rezervini yönetmek
Zorunlu karşılık ve disponibilite oranlarını belirlemek
TL’nin hacim ve tedavülünü düzenlemek
Para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbir almak
Mali piyasaları izlemek
Bankanın mevduat türü ve vadelerini , özel finans kurumlarının katılma hesaplarının vadelerini belirlemek
1. TCMB’nin Yetkileri nelerdir?
Banknot ihraç yetkisi
Hükümetle birlikte enflasyon hedefini tespit etme ve uygulama
Para politikası araçlarını belirleme ve kullanma
Olağanüstü hallerde TMSF’ye avans vermek
Bankalara kredi vermek
Bankaların mevduat faiz oranlarını belirlemek
Mali piyasaları izlemek amacıyla bilgi toplamak
SERMAYE PİYASASI (FİNAL) Ü N İ T E 10

Ticaret Bankaları :Tasarruf sahiplerinin mevduatlarını kabul ederek bu mevduatları kredi ( kısa ve orta vadeli ) gereksinmesi duyan kişi ve kuruluşlara aktarmaktadır.Dünyada ilk ticaret bankası Bank of Nord Amerika (1782)dir.
Ticaret bankalarının var oluş nedeni :Finansal piyasalarda kısa süreli yatırım yapmak veya harcanabilir nakdini emin bir yerde depo ederek o depo aracılığıyla harcamak isteyen bireylerin taleplerine cevap vermektedir.
1. 24 Ocak 1980 kararlarından sonraki gelişmeler nelerdir?
Faiz oranlarının belirlenmesi bankalara bırakılmıştır.
Banka kurma ve şube açma kolaylaştırılmıştır.
Dış piyasa ilişki ve işlemleri kolaylaştırılmıştır.
Yeni ürünler sunulmuştur.
Bankaların fon kaynakları nelerdir?

Öz kaynaklar :Ödenmiş sermaye ile yedek akçelerin toplamından geçmiş yılların zararı ( varsa ) düşülerek bulunur.
Ödenmiş Sermaye :Ortaklar tarafından taahhüt edilmiş sermayenin fiilen ödenmiş kısmıdır.
Yabancı Kaynaklar :Vadeli ve vadesiz mevduatlardır.Vadesiz mevduatın miktarı yüksekse banka için risk yaratır.
Ticari Bankaların Yurtiçinden Sağladıkları Krediler nelerdir?
Bankalar arası para piyasası :
Reeskont işlemleri
Alınan nakti teminatlar
Çeşitli fon kesintileri
Borçlu cari hesapların alacak bakiyeleri ve faiz zamanlama farklılıkları
Bloke paralar
Elektronik bankacılıkta biriken paralar ve diğer kaynaklar
Bankanın organları :Genel kurul, Yönetim Kurulu ( en az beş kişi ), Genel Müdürlük, Şubeler ve Denetleme Kuruludur.
Bankaların vereceği kredi limitleri : Gerçek ve tüzel kişilere, öz kaynaklarının % 25’ den fazlasını kredi olarak veremez.

SERMAYE PİYASASI (FİNAL) Ü N İ T E 11

Yatırım Bankası :Sanayi işletmelerinin orta ve uzun vadeli çalışma ve duran varlık yatırımları için gerekli kredileri sağlayan bankalardır.
Sermaye pazarının birincil kesiminde A.O.’ların çıkaracakları menkul kıymetlerin ihracına aracılık etme amacıyla kurulmuş finansal kuruluştur.Adı bankadır ama banka değildir.

1.Kalkınma Bankalarının özellikleri nelerdir?
Mevduat alamazlar.
Öz kaynak ve fonlarını işletmelerin yatırımlarında kullanırlar.
Dünya Bankası ve Avrupa Bankasından ucuz kaynak sağlarlar.
Sermaye şirketidirler.Hisse senetlerini satarak sermayesini oluşturur.
Sermayeleri özel bireye veya devlete aittir.
Kalkınma Bankalarının temel görevi :Gelişme aşamasında olan ülkeler ile bölgeler ve sektörlere orta ve uzun vadeli finans kaynağı aktarmaktır.

1. Türkiye’de faaliyet gösteren Kalkınma Bankaları nelerdir?
Türkiye Kalkınma Bankası :1975 yılında Devlet Sanayi ve işçi Yatırım bankası A.Ş ( Desiyab ) adıyla kurulmuştur.1989 yılında T.C. Turizm Bankasına katılmıştır.
Türkiye İhracat Kredi Bankası ( Eximbank ) Devlet Yatırım Bankası 1964 yılında K.İ.T.’lerin yatırım kredisi ihtiyacını karşılamak için kurulmuştur.
Türkiye Sınai Kalkınma Bankası ( TSKB ) :Özel sektöre ait tek bankadır. Kurucuları T.C hükümeti, Merkez Bankası, Türkiye’de faaliyet gösteren ticaret bankalarıdır.
SERMAYE PİYASASI (FİNAL) Ü N İ T E 12
1. Özel Finans Kurumları ( ÖFK ) ne demektir?
Dini nedenlerle faiz almak istemeyen kişilerin finansman ihtiyaçları için, tasarruflarını değerlendirmeleri ve modern bankacılık hizmetlerinden yararlanmaları amacıyla, faizle çalışan klasik bankalara alternatif olarak kurulan mali kuruluşlardır.
Kuruluş amaçları ;
Dini sebeplerle tercih
Atıl duran altın ve dövizi ekonomiye kazandırmak
İnançları nedeniyle tercih edenlere modern bankacılık hizmeti vermek
Arap kaynaklı sermayeyi çekmek
Fon kullandırma yöntemleri nasıl olur?
Üretim desteği :İşletmenin ihtiyacı olan hammadde bedeli satıcıya ödenir ve işletme vadeli borçlandırılır.
• Bireysel finansman desteği :Ticari işlerin finansmanında kullanılmak şartıyla mal ve hizmet bedellinin alıcı adına satıcıya ödenerek, alıcının borçlandırılmasıdır.
• Kâr zarar ortaklığı :Fon kullanacak gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetlerinden doğan kâr ve zarara katılma işlemidir.
• Finansal kiralama :Finansal kiralama kanununa uygun olarak taşınır veya taşınmazların ÖFK tarafından temin edilerek kiraya verilmesidir.
• Mal karşılığı vesaikin alım satımı Dış ticaret ve kambiyo mevzuatı çerçevesinde, yazılı bir akde istinaden mal karşılığı vesaikin ÖFK tarafından peşin alınıp, vadeli fon kullanana daha yüksek bir fiyattan satılmasıdır.
Ülkemizde faaliyet gösteren Ö.F.K.’ ları
1 )Albaraka Türk 2 )Anadolu Finans 3 )Asya Finans 4 )Family Finans 5 )Kuveyt Türk Finans
1. Güvence Fonu nedir, kaynakları nelerdir ?
ÖFK’ larında özel cari ve kâr zarara katılma hesaplarında toplanan tasarrufların güvence altına alınması amacıyla Özel Finans Kurumları Birliği bünyesinde kurulan fondur.( 50 bin YTL ‘si güvence altındadır.)
Güvence Fonunun Kaynakları

• Güvence primleri
• Zaman aşımına uğrayan hesaplar
• Kurucuların yatırdığı asgari sermayenin % 10 kadar sisteme giriş payı
• Devre konu hisse senetlerinin % 1’ i
• Adli ve idari para cezaları
• Güvencefonu
• mevcudunun gelirleri
2. Sosyal Güvenlik ( İLO’ ya göre ) nedir özellikleri nelerdir?
Halkın işsizlik, hastalık, yaşlılık, ölüm sebebiyle geçici veya sürekli olarak kazançtan mahrum kalması nedeniyle düşeceği fakirliğe karşı tıbbi bakımdan dolayı, çocuk sayısının artması ve analık halinde korunmasına yönelik genel tedbirlerdir.
3. T.C. Emekli Sandığı nedir?
1950 yılındakamu kesiminde çalışan memur ve askeri personelin emekli ve maluliyetinde, ölüm halinde ise dul ve yetimlerin sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla kurulmuştur.
4. Sosyal Sigortalar Kurumu nedir
Hizmet akdiyle çalışanların sosyal güvenliğini sağlamak amacıyla 1946’ da kurulmuştur.
5. Bağ- Kur nedir?
Belirli bir prim karşılığında devlet eliyle esnaf sanatkarlar ve bağımsız çalışan vatandaşların sosyal güvenliklerini sağlamak üzere 1971’ de kanunla kurulan sosyal güvenlik kuruluşudur.
Bazı tanımlar:
• Sigorta :Kanun ve sözleşme dahilinde tesadüfi olarak meydana gelen ve para ile ölçülebilen riskin, hasar olayını birlikte karşılamak amacıyla oluşturulan organizasyondur.
• Prim :Rizikoya iştirak payıdır.
• Reasürans :Sigorta şirketlerinin mali yapılarına göre almış oldukları risklerden kapasitelerini aşan kısımlarını başka şirkete devretmeleridir.
• Konservasyon :Sigorta işletmesinin devredemediği kendinde kalan tutardır.
• Sedan :Riski devreden sigorta işletmesidir.
• Reasürör :Sedan şirketten reasürans yoluyla iş alan şirkettir.
• Retrosesyon :Reasürans işletmesinin üstlendiği riskleri başka reasürlere devretmesidir.( İkinci derece reasürans )
• Koasürans :Tek bir riski birden fazla reasüransın paylaşmasıdır.
• Jeran :Koasüransa öncülük yapan işletmedir.
6. Türkiye’ de uygulanan sigorta türleri
• Kasko :Aracın yanma, çalınması ve kaza hasarlarını güvence altına alır.
• Konut :Binayı ve içindeki eşyaları güvence altına alır.Ana teminat yangındır.Para ve mücevher kapsam dışıdır.
• Zorunlu Trafik :Zorunlu olup karşı tarafın hasarını bedeni ve maddi hasarını güvence altına alır.Yaptırmayanın aracı bağlanır, otoparka çekilir.
• Zorunlu deprem ( DASK ) :2000 yılında çıkmıştır.75 binYTL’ ye kadar güvece altına alır.
• Sağlık :Hastalık, ilaç ve tedavi giderlerini kapsar.
• Yıllık Hayat :Vefat ve sürekli sakatlık risklerini bir yıl süre ile güvence altına alır.
• Seyahat :Yurt içi ve dışı yolculukta hastalık, kaza ve bagaj kaybolması riskini güvence altına alır.
• Ferdi kaza :Kaza halinde vefat ve süreklilik riskini bir yıl süreyle güvence altına alır.
Bireysel emeklilik sisteminin yararları ( 7 Ekim 2001 )
• Büyük ve uzun vadeli fon imkanı sağlar.
• Sermaye piyasasında entrüman oluşturur.
• Kamu ve özel sektöre uzun vadeli kredinin yanı sıra istihdam ve üretim artar.
• İhracat ve yurt içi tüketim artar.
SERMAYE PİYASASI (FİNAL) Ü N İ T E 13

1. Türkiye’ de kamuyu aydınlatma yolları nasıldır?
İki şekilde yapılır.
Kamuyu gerektiğinde aydınlatma
• Halka açıkA.Ş.’ lerin yeni menkul kıymet çıkarması
• Vekaleten oy kullanma
• Şirket devir alma
• Çağrı yolu ile hisse toplanması gibi kamuyu ilgilendiren konularda bilgilendirme yapılır.
Kamuyu periyodik olarak aydınlatma
Menkul kıymetleri kurul kaydına alınmış A.Ş.’ nin mali tabloları ve tabloları GKMİ ve standartlarına uymak suretiyle düzenlenerek kamuya sunulmasıdır.Kurula tabi kuruluşların halka açıklanacak mali tablolar, denetim raporu ve duyuruların ne şekilde yapılacağı ve kamuya duyurmak SPK’ nın işidir.
2. Türkiye’ de bağımsız denetim nasıl olur?
Bağımsız denetleme ( Dış ) Denetim kuruluşlarınca görevlendirilen denetçiler tarafından bu kuruluşlar adına denetim standartlarına göre incelenmesi ve bu incelemenin sonuçlarına dayanarak mali tabloların 2499 sayılı kanuna göre gerçeği yansıtıp yansıtmadığının tespiti ve rapora bağlanmasıdır.
Denetim kuruluşunu SPK belirler.
3. Denetim türleri nelerdir?
• Sürekli denetleme :Her yıl yapılan denetlemedir.
• Özel denetim :Menkul kıymetlerini halka arz etmek için SPK ‘ nın izin talep eden ortaklıklar ile 2499 sayılı kanun kapsamında olup ta birleşme, devir ve tasfiye durumunda bulunan kuruluşların denetlenmesidir.
• İsteğe bağlı denetim Dış denetleme kapsamı dışında kalan ortaklıkların denetlenmesidir.
• İçerdekilerin istikbaratı :İşletmeye ait olan bilgilerin, o işletmede çalışanlardan ya da bu kişilerden bilgi öğrenebilecek kişilerden elde edilmesine denir.
• İçerdekilerin ticareti :Şirket bilgilerini, kamuoyuna duyurulmadan öğrenme olanağı olan bireyin menkul kıymetleri satın almak veya elindeki menkul kıymetleri satmak suretiyle kâr elde etmesi veya zararını azaltmasına denir.
SERMAYE PİYASASI (FİNAL) Ü N İ T E 14

1. Uluslararası finansal piyasayı anlatınız?
Ulusal fonların yabancılar tarafından veya yabancı fonların yerli kullanıcılar tarafından kullanıldığı piyasalardır.Temel fonksiyonu sınır ötesi fon akımına imkan sağlar.
Yurtiçi piyasa :Bir finansal işlemin iki tarafının da aynı ülkede yerleşik kişi ve kurumlardan oluşmasıdır.
Uluslararası piyasa :Taraflardan birinin yabancı bir ülkede oturması veya iş merkezlerinin başka ülkede olmasıyla oluşan piyasalardır.Londra, Tokyo, New York, Paris, Frankfurt, Zürih, Singapur, Hong Kong
2. Uluslararası piyasaların 70’ lerden sonra gelişme sebepleri nelerdir?
Ekonomik istikrarsızlık, belirsizliğin artması, Yeni finansal ürünlerin gelişmesi, Bilgisayar ve iletişimin gelişmesi
Uluslararası piyasaların özellikleri :
• En önemli koşulu gelişmiş ekonomi ve siyasi istikrardır.
• Fon giriş - çıkışının rahat olması
• Maliyet avantajı sağlar.
• İşlem hacmi büyüktür, yasal sınırlamalar yoktur.
Uluslararası para piyasaları : Kısa vadeli uluslararası fon arz ve talebin karşılaştığı piyasalardır.
• Eurodolar veya europara piyasası
• Euro kredi
• Euro borç senetleri
• Euro borç senetleri
3. Uluslar arası sermaye piyasaları nelerdir?
Tahvil ve hisse senedi olarak ikiye ayrılır.
• Uluslararası tahvil piyasası :Yabancı piyasalarda satılmak üzere yabancı para cinsiyle çıkarılan tahvillerin işlem gördüğü piyasadır.
• Yabancı tahvil piyasası :Bir yabancı paraya bağlı olarak çıkarılan ve o ülkede satışa sunulan tahvillere yabancı tahvil denir.Belli bir yabancı ülkede ve o ülkenin parası ile yasalarına uygun şekilde çıkarılmalıdır.ABD, İsviçre, Japonya ve Lüksemburg gibi.
Sermaye Piyasası Final Dipnotlar
8. Ünite
• İlk Yatırım Fonu 1822 De Belçika Da Gerçekleşti
• Katılım Belgesi, Yatırım Fonu Tarafından Hissedarlar Adına Yönetilen Portföyün Belirli Bir Oranını İfade Eder.
• Fon Portföyünün En Az % 51 Kamu Ve Özel Sektör Borçlanma Senetlerinde İse Buna Tahvil Ve Bono Fonu Denir.
• Yatırım Ortaklıkları Aktiflerinin % 5 İnden Fazla Taşınır Yada Taşınmaz Mal Edinemezler.
9. Ünite
• Merkez Bankasının Senet Iskontosunda Uyguladığı Orana Reeskont Faiz Oranı Denir
• Merkez Bankasında İstikrarını Sağlamak Amacıyla Strateji Belirleyen Kurum Para Politikası Kurumudur.
• Avrupa Merkez Bankası(Ecb) Genel Konseyi 15 Üyeden Oluşur.
• Merkez Bankalarının Bağımsız Olmalarındaki Amaç Hükümetlerin Merkez Bankalarının Kamu Finansman Açığını Kapatmak İçin Kullanmalarını Önlemektir.
• Merkez Bankası Açık Piyasa İşlemleri Doğrudan Alım-Satım İle Repo – Ters Repodur.
10. Ünite
• Modern İlk Banka 1782 De Abd De Kuruldu. Ülkemizde İse 1847 De İki Galata Bankeri Tarafından Bank-I Der Saadet Adıyla Kuruldu 1862 De İse Fransız Sermayesi İle Osmanlı Bankası Kurulmuştur.
• Ülke Dışından Sağlanan Fonların Ülke İçi Yada Ülke Dışında Kullanılmasına Hizmet Eden Bankacılık Kıyı Bankacılığıdır (Off Shore Banking)
• Bankalarca Kabul Edilen Mevzuatlar Karşılığında TCMB Nezdinde Bulundurulacak Olan Zorunlu Karşılığa Munzam Karşılık Denir.
• Tasarruf Mevduat Sigorta Fonunun Kuruluş Amacı; Herhangi Bir Nedenle Mali Bünyesi Zayıflamış Ve Bankacılık Faaliyetlerini Yürütemeyecek Duruma Gelen Bir Bankanın Mevduatına Sahip Olan Tasarruf Sahiplerini Korumaktır.
11. Ünite
• İşletmenin Mevcut Üretim Kapasitelerini Artırmak Üzere Yaptıkları Genişleme Yatırımlarına Tevsii Yatırım Denir.
• Orta Ve Uzun Süreli Kredi Veren Finansal Kurum, Yeniden İmar Ve Kalkınma Bankasıdır.
• Yapılacak Yatırımların Ekonomik, Teknik Ve Mail Açıdan Uygunluğunu Araştıran Rapor Fizibilite Raporudur.
• İşletmelere Büyüyüp Halka Açılıncaya Kadar Gerekli Sermayenin Karşılanmasına Yönelik Fonlara Risk Sermayesi Fonu Denir.
• Uluslar Arası İmar Ve Kalkınma Bankası (Ibrd) 1944 De Kuruldu
• Ulusal Kalkınma Bankalarının En Önemli Amacı Kredi Vermektir. Ve Ülkemizde Kurulan İlk Kalkınma Bankası 1925 De Sanayi Kalkınma Bankasıdır(Skb)
• İlk Özel Banka İse Türkiye Sınaî Kalkınma Bankasıdır 1950 De Kurulmuştur.
12. Ünite
• Öfk 20. Yy Da Başlamıştır (1970 Li Yıllarda ) İslam Kalkınma Bankası 1975de Kurulmuştur.
13. Ünite
• Kantitatif Olmayan En Önemli Kaynak Faaliyet Raporudur. Olan En Önemli Bilgi Kaynağı İse Muhasebe Kayıtlarıdır.
• Bağımsız Dış Denetleme Ülkemizde 13-12-1987 De Yürürlüğe Girmiştir.
14. Ünite
• Yabancı Hisse Senedine Temsilen Çıkarılan Ve Hisse Senetleriyle Aynı Hakları Sağlayan Menkul Kıymete Depo Sertifikası Denir.
• Uluslar arası Tahvil Ve Bono Piyasası Ters Repo İşlemleri 10.00 – 16.00 Saatleri Arasında İşlem Görür.