Heyelen Olmaması İçin Ne Gibi Önlemler Alınmalıdır? Sel ve Heyelan Önlemleri Nelerdir
Heyelen Olmaması İçin Ne Gibi Önlemler Alınmalıdır? Sel ve Heyelan Önlemleri Nelerdir
Rizede 11-12 Kasımdaki sel ve heyelanda 8 kişi öldü, 2 kişi kayboldu, 19 ev yıkıldı, 223 ev de boşaltıldı. Trabzon Jeoloji ve Jeofizik Odası Mühendisleri Odası sel ve heyelanlara karşı alınacak acil önlemleri açıkladı.
Trabzon Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Tuncay Özarman, heyelan bölgelerine gitti ve inceledi. Özarman'ın olayla ilgili gözlemleri ve alınacak önlemleri şöyle:
Gözlemlere dayanan durum
* Bölgemizde birkaç gün devam eden yağmur sonrasında meydana gelen sel ve toprak kayması sonucu can ve mal kaybı büyük oldu.
* Artık yağışlar sonrası bilanço yerine alınması gereken önlemleri konuşmalıyız. Yeni felaketleri önlemek için tedbirleri önceden almamız gerekiyor. Bölgemizde bu konuda çalışmalar yapılmış, ancak gerektiği gibi devam ettirilmemiş veya sonuçlandırılmamıştır. Bazıları da öneri olarak kalmıştır.
* Doğu Karadeniz Bölgesi ülkemizin en yağışlı bölgesidir. Bu nedenle de sel ve heyelanlar sıkça olmaktadır.
* Bölgemizde insan-doğa ilişkilerinde doğaya yapılan bilinçsiz fiziki müdahaleler doğal dengeyi değiştirmektedir. Doğal yamaçlar herhangi bir müdahale olmadığı sürece dengededir.
Nedenler
* Heyelanların meydana gelmesine etkili bir faktör akarsuların yamaç topuklarını oymasıdır. Bunun sonucu vadi yamaçlarında heyelanlar meydana gelmektedir.Önlem alınması için heyelan bölgesinin yer üstü ve yer altı zemin karakterleri bilinmelidir.
* Bölgenin zemin özellikleri dikkate alınmadan yerel yönetimler tarafından verilen yoğun yapılaşma kararları;
* Belediyelerin sınırları dışındaki kontrolsüz yerleşimler,
* Hiçbir mühendislik imar kuralları dikkate alınmadan dere yataklarının daraltılması,
* Son yıllarda hızla gelişme gösteren sanayi tesislerinin, koruma tedbirleri alınmadan akarsu yataklarına yakın taşkın sahası içinde kurulması,
* Dere yataklarından bilinçsiz ve kontrolsüz malzeme alınması,
* Yüksek eğimlerde yerleşim ve değişik amaçlı kazılar yapılması, bölgede sel ve heyelanların meydana gelmesine neden olmaktadır.
Önlemler
* Her türlü yapılaşma için jeolojik-jeoteknik ve hidrojeolik çalışmalar zorunlu hale getirilmelidir.
* Doğu Karadeniz Bölgesi'nin potansiyel heyelan haritalarının tamamlanması gerekmektedir. Bu haritalar yerleşim alt yapı kararlarının alınmasında önemli olmaktadır
Jeofizik Odası'nın önerileri
Jeofizik Mühendisleri Odası Doğu Karadeniz İlleri Bölge Başkanı Nurettin Tandoğan doğal afetler karşısında can ve mal kaybını önlemek için alınması gereken önlemleri şöyle sıraladı:
1- Yapılaşma öncesi yer araştırması (zemin etüdü) mutlaka yaptırılmalıdır. Zemin etüdü yapılmadan yapı projelendirilmemeli ve inşaatlara ruhsat verilmemelidir.
2- Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki tüm dere yatakları taşkın koruma projeleri ile ıslah edilmelidir. Bununla ilgili Devlet su İşlerii'ne ( DSİ) ayrılan ödenekler artırılmalıdır.
3- Gerekli ıslah projeleri tamamlanmadan, dere yatakları ve çevresinde yapılaşmaya izin verilmemelidir.
4- Doğu Karadeniz Bölgesi'nin tamamı Afet Kararnamesi kapsamına alınmalıdır.
5- Heyelan ve sel riski taşıyan yerlerde yapılaşmaya asla izin verilmemelidir.
6- Köy yolu güzergahları gelişigüzel değil, ilgili teknik elemanlar (jeoloji-jeofizik- inşaat mühendisleri) tarafından bir ekip çalışması ile belirlenmelidir.
7- Dere yataklarından gelişigüzel kum-çakıl alımı durdurulmadır.
8- Yağışlı havalarda vatandaşlarımız, arazilerini sık sık kontrol etmeli bir değişiklik gördükleri zaman Bayındırlık İskan Müdürlüğü Afet İşleri yetkililerine haber vermelidir.
11-12 Kasım 2001 bilançosu:
Rize'nin Pazar, Fındıklı, Çayeli, Güneysu, Ardeşen, Çamlıhemşin, İkizdere ve Hemşin ileçeleri ile Artvin'in bazı ilçelerinde bir gecede metrekareye 171 kilogramlık yağmur düşmüştü.
* Ölenler: Halil Kuru, Emine Kaçali, Gülcan Altaş, Zekeriya Korkut, Yusuf Kesici, İdris Tolon, Muradiye Tolon, Yaşar Çiftçi.
* Yaralılar: Mustafa Döne.
* Kayıp: Kadir Çiftçi, Hasan Ataseven.
* Kapalı yol: 91 köy yolu ulaşıma kapandı.
* Hasar: 27 ev yıkıldı, 223 ev boşaltıldı, 19 hayvan telef oldu, 110 köy ve mahallede hasar 15 trilyon lira.
* Haberleşme: 36 yerleşim birimiyle iletişim kesildi.
* Enerji: 44 köyde elektrik kesildi.
* Su: 16 köy ve mahallenin suyu kesildi.
Geçmiş yıllardakiler
* 19-20 Temmuz 1990 Gümüşhane, Giresun ve Trabzon'u etkisine alan ortalama 5 saat süreli yağış şehir ve kırsal alanlarda su taşkınlarına sebep olmuş, birçok insanın ölümüne yol açmış, trilyonlarca lira zarara neden olmuştu. Zarar gören tesislerin yenisinin yapılması da uzun süre almıştı.
* 1991 yılında Trabzon-Maçka-Çatak'ta yine onlarca insanımız ölmüş, evler yıkılmıştı.
* 7-8 Ağustos 1998 tarihleri arasında yoğun şiddetli yağışlar sonucu Trabzon'a bağlı Beşköy beldesi, taşkın ve heyelan sonucunda neredeyse haritadan silinmiş, birçok insan ölmüş, birçok bina yıkılmıştı.(YÖ/NA) Cevap: Heyelen Olmaması İçin Ne Gibi Önlemler Alınmalıdır? Sel ve Heyelan Önlemleri N
HEYELAN
Heyelan : Doğal kaya, zemin, suni dolgu veya bunların bir yada bir kaçının birleşiminden oluşan şev malzemesinin yerçekimi, jeoloji ve su içeriği gibi doğal ve doğal olmayan faktörlerin etkisi altında eğim yönünde hareketiyle sonuçlanan bir sürece verilen isimdir. Heyelan ; çamur akması, moloz akması, kayma, kaya düşmesi ve kaya devrilmesi gibi terimlerin genel tanımlayıcısıdır.
Heyelan olayına neden olan birincil faktör yerçekimi kuvveti olup şev üzerinde gravite kuvveti ile aynı yönde davranış göstererek heyelana neden olan diğer faktörler ; Hidroloji, insan aktivitesi, deprem ve jeolojik faktörler olarak sınıflanabilir. Heyelanlar tipik olarak aşırı yağış ve ani kar erimeleri, bitki örtüsü tahribatı ve yoğun sismik aktiviteler ile hareketlenebilir.
Heyelanlar birkaç şekilde meydana gelebilmekte olup bunlar arasında en önemlileri ve tehlikeye neden olanlar kaymalar ( dairesel ve düzlemsel ) ve halk arasında çamur akması olarak da tanımlanan moloz akmaları, moloz çığları gibi hızlı hareket eden heyelan türleridir. HEYELANA UĞRAYABİLECEK BÖLGELER
HEYELANA KARŞI GÜVENLİ BÖLGELER
· Geçmişte herhangi bir harekete maruz kalmamış sert çatlaksız ana kaya kütleleri
· Şev ve – veya dik akarsu yataklarından bağımsız topoğrafik olarak nispeten düz bölgeler
· Sırtların üst ve düz uzanımlı kesimleri
HEYELANLARI BELİRTEN İPUÇLARI
· Daha önce gözlemlenmiş su kaynakları, sızıntı suları ve suya doygun zeminler
· Zemin kaldırım ve yollarda daha önce gözlemlenmiş yeni çatlak oluşumları ve kabarmalar,
· Beton zemin ve temellerde kıvrımlanma ve/veya çatlamalar,
· Su/gaz boruları gibi yer altı yapılarının kırılması patlaması
· Telefon direkleri, ağaç ve bitki örtüleri, istinat duvarları ve/vaya bahçe çitlerinde hareket yönünde meydana gelen eğilme, bükülme ( Şekil a-b)
· Yollarda ve zeminde meydana gelen düşey yönde oturmalar
· Kapı ve pencerelerin çerçevelerinde oluşan deformasyon
· Yapıların temellerinde ve taşıyıcı sistemlerinde meydana gelen çatlaklar ( Şekil c )
· Yağışlı mevsimlerde akarsulardaki çamur miktarının artarak suyun bulanık ve kirli bir görünüm alması
HEYELAN KONUSUNDA BİLİNÇLİ OLUN
· İkamet ettiğiniz bölgede daha önce heyelan olayının meydana gelip gelmediğini mutlaka öğrenin. Daha önce heyelan oluşturmuş yamaçlar ilerisi içinde potansiyel heyelan bölgesi özelliğindedir. Bu konuyla ilgili her türlü bilgiyi bağlı olduğunuz kaymakamlıklardan ve ilinizde bulunan Bayındırlı Ve İskan Müdürlüklerinden öğrenebilirsiniz.
· Bulunduğunuz bölgede yeni yapılaşmaya gitmeden önce mutlaka yerel kurumlardan bilgi alın. Bu konuda Bayındırlık ve İskan Müdürlükleri ile Belediyedeki uzman personele başvurabilirsiniz.
· Yukarıdaki ipuçları göz önüne alınarak konutlarınızı heyelanlı bölgelerden, dik yamaçlardan ve akarsu/dere yataklarından uzak bölgelere inşa edin.
· Yapılaşma esnasında heyelana karşı uygulanacak önlem yapıları ilk başta zaman kaybı ve maliyete yol açıyor olsa da afet sırasında meydana gelecek zararlar göz önüne alındığında bunlar önemsiz kalacaktır.
· Toprak kaymasında zarar görmeme konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta evlerin yamaçlara bakan kesimlerinin yatak odası olarak kullanılmamasıdır. Amerika Birleşik Devletlerinde toprak kaymasından ölenlerin üçte birinin yatak odalarının evin yamaca bakan kesiminde olduğu ortaya çıkmıştır.
HEYELAN ESNASINDA YAPILMASI GEREKENLERŞayet kapalı bir alandaysanız, ve konuttan dışarı çıkmak için vaktiniz yoksa konutun en az etkilenebilecek köşesinde ( Hareketin kaynağından uzak ) sağlam eşyalar arasına saklanın. Harekete karşın sabit ve güvenli bir noktaya sıkıca tutunun ve hareket sona erinceye kadar yerinizden kımıldamayın.
Şayet açık alandaysanız, toprak kaymasının meydana geldiği bölgeden acil bir şekilde yukarı kotlara doğru uzaklaşın. Çamur veya moloz akmasından kaçabilecek zamanınız yoksa kalkan görevi yapacak, sağlamlığına güvendiğiniz cisimlerin arkasına saklanın ve mutlak surette başınızı ve vücudunuzun hassas kesimlerini koruyun. Çevrenizde yaşayan insanları, komşularınızı toprak kayması tehlikesine karşı ikaz edin. HEYELANDAN SONRA YAPILMASI GEREKENLER· İlk önce tehlikeli bölgelerden uzaklaşarak kendinizi güvene alın.
· İletişim hatları zarar görmemiş ise bölgenizde meydana gelen afet olayını en yakın idari birimlere haber verin.
· Her davranışınız ve yardımınızdan önce mutlaka kendinizin güvende olduğundan emin olun. Unutmayın orada ilerisi için de size ihtiyaç duyulacaktır.
· Yakınınızda bulunan elektrik, gaz ve su kaynaklarını hemen kapatın. Çevrenizde gaz kaçağı olmadığından emin olana kadar kibrit veya diğer yanıcı maddelerle aydınlatma yapmaya çalışmayın.
· Çevrenizde yaralı veya yardıma muhtaç kişiler olup olmadığını tespit edin. Eğer mümkünse yardım gelene kadar gerekli ilk müdahaleyi yapın. İkinci bir afet olayı içinde değillerse ( Yangın, çamur akması gibi ) ciddi bir şekilde yaralanmış kimseleri yerlerinden kımıldatmayın.
· Parçalanmış – kırılmış su ve doğal gaz iletim hatları ile ortalıkta başı boş bir şekilde bulunan elektrik kablolarının yerlerini tespit edin mümkünse çevrelerine ikaz edici levhalar yerleştirin. Gelen yardım ekiplerini bu tehlikelere karşı uyarın ve yerlerini bulma konusunda yardımcı olun.
· Telefon ve cep telefonu gibi iletişim cihazlarını en az seviyede kullanın.
· Tehlike arz eden duvarlar, çatılar ve bacalara karşı çevrenizdekileri uyarın ve bu yapıların etrafında dolaşmayın.
· Radyo ve televizyon gibi iletişim araçları vasıtasıyla size yapılacak ikazları dinleyin ve titizlikle uygulayın.
· Cadde ve sokakları acil yardım araçları için mümkün olduğunca boş bırakın.
· Hasarlı yapılara eşyalarınızı kurtarmak amacıyla kesinlikle girmeyin.
· Sakinliğinizi koruyun ve ilk yardım gelene kadar mümkün olan yardımı siz yapın.
herkes keske bu kurallara uysa
uymayanlar icin surat ıfadem bu . herzaman da bu olacak
baştan biraz bişey okudum gerisini okuyamadım benden bu kadar gelir zaten okumayı hiç sevmem çünkü canım sıkılır ve uykum gelirAma güzel yazmışsın gibime geliyo sen saat kaçta bu siteye giriyorsun ben nnezaman girsem sitede sohbet edecek kimse bulamıyorum da bu arada ben daha yeni dün üye oldum aslında üyeydim ama şifremi unuttuğum için giremiyordum bende yeni açtım önceki adın neydi diye sorarsan önceki adım böğürtlendi acaba öbür adımı neden böğürtlen yapmışımki heral hoşuma gidiyordu onun için olabilir demi evet evet onun için hoşuma gitmişti böğütlen ismi neyse saat kaçta girdiğini mesaj atmayı unutma