Dolaylı ve aşar vergisi

Dolaylı ve aşar vergisi arasinda ki fark nedir

Dolaylı ve Dolaysız Vergiler ve Dolaylı Dolaysız Vergi Türleri Nelerdir

Vergilerin dolaylı ve dolaysız vergiler olarak tasnif edilmesi, eski bir sınıflandırma şeklidir. James M. Buchanan’a göre dolaysız vergiler, ödemenin son olarak tasarlanan kişi üzerine yük olduğu vergilerdir. Dolaylı vergiler ise vergi yükünün yüklenicisi olarak tasarlanan kişinin, üzerindeki yükünü başkalarına devrettiği vergilerdir. Bu görüş içerisinde bütün dikkatler ayrımın gerekliliği üzerinde yoğunlaşır.

Gerçekte dolaysız vergiler, mükellefin bireysel karakterlerine uyarlanabilir. Oysa dolaylı vergiler, alıcı ve satıcıların durumuna bakılmaksızın işlemler üzerine koyulur.

Vergilerin dolaylı (vasıtalı) ve dolaysız (vasıtasız) vergiler olarak ikiye ayrılması şu kriterlere dayandırılmaktadır.

• Genel fiyat seviyesini etkilemesi açısından; genel fiyat seviyesini doğrudan etkileyen vergiler dolaylı, genel fiyat düzeyini doğrudan etkilemeyen vergiler ise dolaysız vergilerdir.
• Nispi fiyatlar üzerindeki etkileri açısından; nispi fiyatları değiştirmeyen vergiler dolaysız, değiştiren vergiler dolaylıdır.
• Yansıma ölçütüne göre; bu kriter vergilerin bu tür ayrımında en çok kullanılanıdır. Yansıtılamayan, vergi yükü üçüncü bir şahsa aktarılamayan ve bu nedenle vergiyi ödeyen kanuni yükümlüsü (mükellef) üzerinde kalan vergiler dolaysız, yansıtılarak yükü başkalarına aktarılan vergiler ise dolaylıdır.

Gelir harcama kriterine göre; belli bir dönem içerisinde (genellikle takvim yılı veya hesap dönemi) gelirin düzenli ve sürekli olarak elde edilmesine ilişkin işlemleri vergilendiren vergiler dolaysız, buna karşılık, mülkiyetin el değiştirmesi, üretilen bir malın alış-verişe konu olması gibi harcama işlemlerini vergilendiren vergiler ise dolaylı vergilerdir.

Richard Musgrave vergilerin dolaylı-dolaysız ayırımında dört temel husus üzerinde yoğunlaşmıştır.

• Dolaylı vergiler, yansıma amacı düşünülerek düzenlenen vergilerdir,
• Dolaylı vergiler, yansımaları mümkün olan vergilerdir,
• Dolaylı vergiler, eşya ve hizmetleri vergi konusu yapmışlardır. Dolaysız vergiler ise şahısların özel durumlarını ve ödeme güçlerini dikkate alırlar.
• Dolaylı vergiler tüketimi, dolaysız vergiler ise geliri hedef almışlardır. Türk Vergi Sistemi içerisinde yer alan dolaysız vergiler şunlardır:
• Gelir Vergisi
• Kurumlar Vergisi
• Emlak Vergisi
• Veraset ve İntikal Vergisi
• Motorlu Taşıtlar Vergisi

Buna karşılık, dolaylı vergiler kategorisini şu vergiler oluşturmaktadır:

• Mal ve Hizmetlerden Alınan Vergiler
• Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi
• Ek Vergi
• Taşıt Alım Vergisi
• Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi
• Damga Vergisi
• Harçlar
• Dış Ticaretten Alınan Vergiler
• Gümrük Vergisi
• Akaryakıt Gümrük Vergisi
• Tek ve Maktu Vergi
• İthalde Alınan Katma Değer Vergisi Genel  olarak dolaysız vergilerin, dolaylı vergilere kıyasla daha adil oldukları

kabul edilir. Bunun nedeni ise; dolaysız vergilerin, yükümlünün ekonomik iktidarına uydurulabilme olanağının daha fazla olmasıdır. Ancak dolaylı vergilerin yükümlüsü anonim olduğu için, bu vergilerin şahsileştirilebilmesi mümkün değildir.

Aşar vergisi nedir?

Aşar vergisi, Öşür vergisi olarakta bilinen Osmanlı'da tarım ürünleri üzerinden alınan %10 oranında ki vergiye denilmektedir.

Arapçada "öşür" sözcüğünün anlamı onda birdir.(1/10) Tanzimat'tan önce tımar ve zeamet sahipleri için sahipleri tarafından tahsil edilen aşar, yerel gereksinimlerin karşılanması ve asker beslemesi için kullanıldı.

Osmanlı Devleti’nin temel gelir kalemini oluşturan vergi, arazi para ile sulanıyorsa yirmide bir oranında verilir.

Aşar vergisi alınan ürünler hangileridir?

• 1- Buğday,
• 2- Arpa,
• 3- Pirinç,
• 4- Darı,
• 5- Karpuz,
• 6- Hıyar,
• 7- Patlıcan,
• 8- Yonca,
• 9- Zeytin,
• 10- Susam,
• 11- Bal,
• 12- Şeker kamışı,
• 13- Meyveler.

Aşar vergisi neden kaldırılmıştır?

Cumhuriyet döneminde de bir süre uygulamada kalan aşar, 17 Şubat 1925'te kaldırıldı. Kaldırılmadan bir yıl önce, 1924 yılında, 27.5 milyon lira ile bütçenin dörtte birini oluşturuyordu. Aşarın bu önemli katkısına rağmen kaldırılmasının nedeni, verginin köylü ve tarım ürünleri üzerinde yoğunlaşan aşırı yükünü azaltmak ve tahsilinden doğan bir takım haksızlıkları engellemekti.