Çayda Çıra Türküsü ve Hikayesi

ÇAYDA ÇIRA TÜRKÜSÜ

Çayda çıra yanıyor, Yanıp, yanıp sönüyor,Yavaş yürü usul bas, Engeller uyanıyor.

Çayda çıra yanıyor,Tutulmuş sanıyor,Yavaş oyna güzelim,Herkes seni tanıyor.

Çayda çıra yakarım,Yar yoluna bakaram,Bir yüz görümlüğüne,Beşibirlik takarım.

Yanar çayda çıralar,Kızlar oyun sıralar.Gelin hanım gelirse,Defçi toplar paralar

Yanar çayda çıralar,Kızlar oyun sıralar.Gelin hanım gelirse,Defçi toplar paralar

Çayda çıra yanıyor,Humar göz uyanıyor.Fitil çifte yara bir,Yürek mi dayanıyor.

Çayda çıra yüz çıra,Yanıyor sıra sıra Yarim keklik ben şahin,Giderim ardı sıra...

ÇAYDA ÇIRA TÜRKÜSÜNÜN HİKAYESİ
oyun Elazığ Harput’tan derlenmiştir. Oyun “Mumlu Dans” namıyla dünyaca tanınmaktadır. Çayda Çıra oyunu hakkında çeşitli efsaneler vardır. Ancak bunlar dilden dile dolaşan halk masallarına benzemekte ve diğer şehirlerimizde anlatılan efsanelerin bir varyantı ya da değişikliğe uğramış bir şekli olarak anlatılmaktadır. Oyun orijini itibariyle aydınlatma amacı güdülerek ortaya çıkmıştır.

Araştırmalarda halk arasında söylenen çeşitli efsaneler tespit ettik. Bunlardan bir örnek: Efsaneye göre Hazar Gölü kenarında bir köyde birbirini seven iki genç gizlice buluşmaktadırlar. Erkeğin buluşma yerine gidebilmesi için gölü yüzerek geçmesi gerekmektedir. Buluşma gece olduğundan, kız çıra (Dındik) yakarak gence yerini belli etmektedir. Genç ise ışığa doğru yüzmekte ve böylece sevgililer buluşmaktadır. Bu durumu sezen kızın babası, buluşmanın yapılacağı bir gün erkeğin yüzerek gölün ortasına geldiği sırada çırayı söndürür ve genç sevgilinin gölde boğulmasına sebep olur. Bunu fark eden kız da kendini suya atar, o da kaybolur. Bunun üzerine bütün köylü toplanarak ellerindeki çıralarla iki sevgiliyi aramaya başlarlar.

Efsaneye göre, bu olay üzerine ağıtlar yakılmış, türküler söylenmiş ve çıra ile arama olayı oyunlaşarak günümüze kadar gelmiştir.Altıonva da yapılan görkemli bir düğünde geleneksel bir biçimde çay kenarında kurulan düğün meydanında çıralar yakılmış, somatalar kurulmuş ve düğün bütün coşkusuyla devam etmektedir. Bu sırada ay tutulunca, evlenen gencin annesi olan Pembe Hanım tabaklara çıralar, mumlar diktirip gençlerin ellerine vermiş ve önde kendisi olmak üzere yürüyerek düğün meydanına görkemli bir biçimde girmişlerdir. Bu buluşun mükemmelliği karşısında aşka gelen "Zurnacı Başı”, ellerindeki tabaklarla ortalığı bir anda gündüze çeviren, bu kalabalığı karşılayarak, gelenlerin ayak hareketlerine uygun bir müzik çalar. Kendisine eşlik eden kırk davul kırk zurna ile ortalık inlemeye başlar, böylece "Çayda Çıra" oyununun melodisi ortaya çıkmış olur. Bu olay gelenek halini almış ve çayda çıra oyunu günümüze kadar oynanıla gelmiştir.Eskiden kaçış göçüş olmadığı için, kız-erkek karma oynanan bu oyun, günümüzde karma oynandığı gibi, ayrı ayrı da oynanır. Oyunun 200–300 yıllık bir mazisi olduğu söylenir. Oyun Elazığ' ın her tarafında bilinir ve oynanır. Hatta son zamanlarda Elazığ dışına da taşarak Malatya ve Diyarbakır'da da çeşitli şekillerde oynanmaya başlamıştır.

Çayda Çıra oyunu sürekli olarak kendi melodisi ile oynanır. Ancak oyunun başlangıcında "Şirvan” ya da “Gelin Ağlatma Havası” denilen bir melodi çalınır. Bu oyunun melodisi ile başka bir oyun oynanmadığı gibi, bu oyun başka bir melodi ile de oynanmamaktadır. Oyun 10/8 lik usulde "Şirvan" makamındadır. Orta çabuklukta bir oyun olan çayda çıra, en az dört-beş kişi ile yürütülür. Arka arkaya dizilerek basen tek dizi, bazen de daire şeklinde oynanmaktadır. Halay sınıfından çok, dini bir raksa benzemektedir. Taklitli bir oyun olmayan "Çayda Çıra", usûl itibariyle başladığı gibi bitmekte ve usûlde bir değişiklik olmamaktadır. Hem açık, hem de kapalı yerlerde oynanır. Güvey yada gelin misafir önüne çıkarılırken ve de "güvey gezdirmesi" geleneği yerine getirilirken oynanır.

Tüm oyunlarda başta oynayana kolbaşı, sonda oynayana son başı ya da “poçik” denir . Sadece halay oyununda "Halay başı" ve "Halay sonu" adları kullanılır. Oyunun aracı çift tabak ve içerisindeki üçer mumdan ibarettir. Oyun yürütülürken "Heey, Teey, Tey" diye nara atılır. Elazığ yörelerinde delikanlıya "Gakkoş" adı verilir. Oyun düğünlerde, dinî ve millî bayramlarda oynanır



Etiketler: Çayda Çıra Elazığ

53 yorum

  • Yorumunuz en az 30 karakter olmalıdır. (0)
    Tüm Yorumlar
    • İsimsiz

      @ kübra:


      Aynen...

      Yanıtla

    • GAMZE

      YA KAHRAMANLARININ SÖZÜ YOKMU ???????Üzgün  

      Yanıtla

    • ggfdd

      yaZIK OLKMUŞ

      Yanıtla

    • sergen

      @ nehir:


      hyr bagzı babalar öyle degil

       

      Yanıtla

    • sergen

      bana cooooooooook faydası oldu

      Yanıtla

    • Cansu

      Üzgün yazık olmuş ama yaa ... :( :(Şaşkınkötü baba ...

      Yanıtla

    • bengisu

      yazarı kim bunun

      Yanıtla

    • nilo

      çok uzun yaaaaaaaaaaa

      Yanıtla

    • edaam

      ya biraz kısasını yazın yaaaa

      Yanıtla

    • mine

      muhteşem ama babası ayıp etmiş

      Mahçup

      Yanıtla

    • mirza

      bence bu site çok  güzel çünkü ödevlerime yardımcı oluyo

       

      Yanıtla

    • büşra

      @ büşra: niye türkçen zayıfmı

       


       

      Yanıtla

    • büşra

      ay busiteyi çok seviyorum ödevime yardımcı olyor

      Yanıtla

    • büşra

      @ muammer:


      ne yapalım eskiden hep böyleymiş çünkü çok zalim varmış.Bunlardan biri de kızın babasıymış

      Yanıtla

    • büşra

      çok güzel bir hikaye ve gerçek çünkü ben gagoşum.KOÇUMMMMMMMMMMMMMM

      Yanıtla

    • öykü

      bu öykü doğru bn elazığlıyımm blyrmm

      Yanıtla

    • özlem sanane Kayıtlı Üye Yorum: 3

      a rkadaşlar  güzel aslında ama çok  mu kısa ne ? anlayamıyorumm yeahh !!! kamon

      Yanıtla

    • Misafir

      yanlış arkadaşlar aslında büyük bir deprem oluyor ve kadın erkek eline mumları alarak kaybolan yakınlarını aramaya çıkıyor ve böyle başlıyor

      Yanıtla

    • sevcan

      sağolun beğendim

       

      Yanıtla

    • irem

      çok uzun nasıl okuyacağım bunu

       

      Yanıtla

    • muammer

      keşke çayda çıranın farklı bir efsanesi olsaydı üzüldüm doğrusu, van gölü  efsanesi ahtamara ahtamaranın yaşadığı aşk nedense hep eskiden böyle şeyler yaşanmış ve ölümle sonuçlanmış galiba gelenekmiş doğuda göl aşıp sevgiliye kavuşmak ne kadar doğru onu bilemiyoruz ama rivayetlere göre gelenek olduğu gözüküyo sankii!!!

      Yanıtla

    • melih

      süper bi  türkü ödev vardı onun gibi baba olamaz insan hiç kızını vurup çaya düşürürmü

       

      Yanıtla

    • AHMET

      sağolun

       

      Yanıtla

    • Angel Girl

      Gülümseme  bende elazığlıyımmmmmmm:) ödewm wardı iii oldu

      Yanıtla

    • zihni

      ödevimde yardımcı olduğu için bu wep siteye çok teşekür ederim

      Yanıtla

    • ceren

      süperrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

      Yanıtla

    • ümmügülsüm

      çok güzel ödevim için süper bir şey:))

      Yanıtla

    • muharrem

      Tşkler ödevm vardı

      Yanıtla

    • barış

      ooooooooooofffffffffffffffffffffffffffffff

      Yanıtla

    • aslı

      onun gibi baba olmaz olsunnnnnnnnnnn

      Yanıtla

    • melisa

      ödevvardı süper oldubu yaaaaaaaaaaaaaaa

      Yanıtla

    • özge

      yazıklar olsun öyle  babaya

      Yanıtla

    • özge

      çoook  hüzünlü

      ödevim  için   teşekür ederim

      Yanıtla

    • beyda

      ÖDEVİM VAR YAAAA BNUNLA İLGİLİ HEPSİNİ NASI SIĞDIRIYIMMM  YAAAAAAAAAAA   KızgınÜzgünKafası KarışmışMahçup

       

       

       

                        

      Yanıtla

    • ece dağ

      Neyse(neyse)işime yaramadıı ya offf bu ne hikayesi çok uzun hiç yazamam

      Yanıtla

    • yağmur
      güzeeeeeelllllllllllllllllll birsite ama türkü hüzünlü

      Yanıtla

    • Kayra
      Çok Hüzünlü AmA ödewim için bilgi koydun içn çok tşk =)

      Yanıtla

    • yonca
      yaaaaaaaaaaaaaaaaa düğünümde oynasalar

      Yanıtla

    • irem
      çok hüzünlü bir hikaye yazık olmuşşşşşşşşşş

      Yanıtla

    • buse
      eeeeeeeeee kimin yöresi elazığada ztn bu yakışırdı.gerçi b.en bursalıyım amma olsun

      Yanıtla

    • can
      buneya çok uzun

      Yanıtla

    • dilara
      ewt bnde çok üzüldüm Allah hiç kimseye öyle baba nasip etmesn

      Yanıtla

    • gülsüm
      çok güzelmiş gerçekten şarkı ama hikayesi ne ço k üzüldüm ya bu olay hepimizin başına gelebilirdi haklısın canımmmmmmmmmmmmmmmmmm sende çok üzülmüşsünnnnnnnnnnnnn

      Yanıtla

    • nehir
      bence hala öyle babalar var

      Yanıtla

    • Rkoloq
      Babaya bak sen hleeee...Türküdede zaten humargöz uyanıyor diyoo.ordan anladım zaten.böle babalar geçmişte kaldı amaaaa

      Yanıtla

    • tumu
      ağa dediğin aşiret ağası umut dereman ben aşiret ağa soyundan geliyorum

      Yanıtla

    • tumu
      en güzel elazığlı benim tumu gakkoş aşiret ağası

      Yanıtla

    • kral
      çok yazık olmuş ama babası ayıp etmiş

      Yanıtla

    • ebRar
      @ sanem: oku oku :)))

      Yanıtla

    • sanem
      @ elif: ben okumicam

      Yanıtla

    • kübra
      bn orada olsaydım o babanın azına s......

      Yanıtla

    • elif
      ben çok üzüldüm çok sevenler ayrılmış daha doğrusu ayırmışlar

      Yanıtla

    • elif
      çok yazık olmuş ya

      Yanıtla

Yorum Yaz

İlginizi çekebilir...
Sitede Ara

  • Merhaba Ben Arda Özeren Yahya Çavuş Ortaokulu Gidiyorum 10 Sınıfım Bende Yarışma Katılmak İstiyorum Sel...
  • Açıköğretim Aöf Dönem Ücretleri 2024 - 2025 Güncel Öğretim Giderleri Tablosu
    Okumuyorum ve kayıt yenilemiyorum. Nokta....
  • Islets Oyunu Türkçe Yama (Epic ve Steam)
    Rar şifresi nedir? şifreyi belirymemişsiniz...
  • ECA Kombi Aşırı Isınma Arızası Arıza Kodu 6 Nedir Nasıl Çözülür - Pompa Çalışmıyor Olabilir Mi?
    bu hata kodu çıkıyordu kombimizde tarif ettiğiniz şekilde pompayı harekete geçirdik ve sorun çözüldü si...
  • Çiklet (Prenses) Balıklarındaki Ürkeklik ve Korkaklık
    Ben çok uzun süre sp, bp ile frenatus besledim hiç bir sorun yaşamadım. Çok uyumlulardı. Renk katıyor a...
  • Genel İşletme 1. Dönem Vize Soruları
    soru 3 yanlıs bence"...
  • CS 1.5 ve CS 1.6 İçin Sağlam Bir CFG (cengaver.cfg)
    bozuk bu cfg kullanmayın derim ...