Papağan türleri ya da diğer evcil kuşların yıkanıp banyo yaptırılması konusunda derlediğimiz bu yazı ile; papağan neden yıkanır, nasıl banyo yaptırılır ve nelere dikkat etmek gerekir, şampuan kullanılır mı, kuşu yıkarken en çok yapılan hatalar nelerdir gibi birçok soruya cevap bulabileceksiniz. Papağan ya da diğer ev kuşlarının hemen hepsi bu yazıya konu edilmiştir. Sağlık ve bakımın bir parçası olan banyo konusunda detaylı bilgilerin yanında aynı zamanda papağanınıza banyo eğitimini de yazının devamında bulabileceksiniz.

Papağan – Evcil Kuşların Banyo Yaptırılması Yıkanması

Papağanların derisinin neme ihtiyacı vardır. Bazı türler kuru cilde, bazı papağanlarsa yağlı cilde sahiptir. Kuru ciltli olanlar kaşıntı oluşmaması ve düzgün tüy çıkarma dönemi geçirmek için neme ihtiyaç duyarken, yağlı cildi olan papağanlarda, yağ bezelerinin sağlığı için neme ihtiyaç duyar.

Afrika Gri Papağanları, Kakadu Papağanları ve Sultan Papağanları kuru cilde sahiptir (Tüylerini yağlamaz, tozlanma yaparlar. Bu yüzden daha döküntülüdürler). Amazon, muhabbet, cennet ve Ara Papağanı gibi diğer papağanlarsa yağlı cilde sahiptir (Tüylerini yağ bezeleriyle yağlarlar) Yağ bezesiyle tüylerine bakım yapan papağanları çok sık yıkamak yağ bezesine zarar verir, dolayısıyla kuşta deri kuruluğu dolayısıyla kaşıntı hatta tüy yolma problemleri görülebilir. Tozlu kuşlar banyoya daha sık ihtiyaç duyar. Papağanları yıkarken dikkatli olmak gerekmektedir. Yazımızın devamında detaylara değineceğiz.

Papağanlar Neden Yıkanmalıdır?

Papağanlarımıza "ciltlerinin suya ihtiyaç duyması" sebebiyle banyo yaptırıyoruz. Bu yıkama onları temizleme anlamında değil bir ihtiyacı gidermek içindir.

Evcil Kuşları Yıkarken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

• Papağanlar musluk altına sokulup çamaşır yıkar gibi çitilenmez. Doğal ortamlarında kendilerini yıkama şekillerini göz önünde bulundurduğunuzda bunu çok net anlayabilirsiniz.
• Kuşların kulağına su kaçmaması gerekir. Bu nedenle musluk altına sokup ya da elde leğende kuşu yıkamak çok tehlikelidir! Kulağa su kaçması ölümlerine neden olur!
• Şampuan, saç kremi kuşlara sürülmez, ciltlerine çok zararlıdır, zehirlenmeye neden olabilir. Ayrıca toz ve yağ bezelerine hasar verir. Papağanların "temiz" olmak için ekstra bir şeye ihtiyacı yoktur! Kendi toz ve yağ bezeleri temizlenmeleri için yeterlidir.
• Kuşlar, biz insanlar gibi terli ve kokulu canlılar değildir. Tüyleri herhangi bir sebepten kirlendiyse, ılık suyla ıslatılmış pamukla kirli bölgeyi ıslatarak silmek yeterlidir! Kendisi geri kalan işi halledecektir.
• Kuşların kendine has bir kokusu vardır. Bu kirlenmişlik durumu değil onların doğasında ve sağlıklı olduğunu göstermektedir.
• Papağanların çoğu bilhassa kuru ciltli olanlar banyo yapmayı çok sever. Ancak banyo konusu da aşamalı bir eğitim sürecinden geçirilmesi gerekir. Bir papağanı suyla çok hızlı tanıştırırsanız, sudan kaçan, banyodan korkan bir papağanınız olabilir. Banyo eğitimi konusu yazının devamındadır.
• Eğer papağanınızı musluk altında yıkadıysanız ve papağanınız bu tecrübe sırasında sessizce durduysa, bunu "hoşuna gitti" diye algılamayın. Papağanınız sessiz durarak şunu diyor olabilir "bundan nefret etsem de elimden bir şey gelmiyor, ama bunu unutmayacağım." Bir şeyden hoşlanan papağan "sessizce" durmaz! Sessiz duran papağan mutsuz papağandır!
• Banyo sonrasında papağanınızın dışkısında fazlaca su görürseniz (ishal) bilin ki "yanlış bir şey yaptınız." Dışkıda fazlaca su genelde kendi rızası dışında, musluk altında ya da leğende yıkanan papağanlarda görülür ve iki sebebi vardır: fazla ıslanma dolayısıyla üşüme, ikincisi ve en önemli olanı KORKU! Kendi rızasıyla banyo yapan papağanın "dışkısında normalin üzerinde su olmamalıdır."
• Papağanlar AKŞAM VAKTİ YIKANMAZ! Eviniz isterse cehennem gibi sıcak olsun, bu kaide değişmez. Banyo ile uyku saati arasında en azından 4 saat olmalıdır! Bir papağan, cildi nem taşırken uykuya yatarsa hastalanma riski önemli ölçüde artar.
• Papağanlar için en uygun banyo saati sabah ve öğlendir. Bilhassa güneşli günlerde banyo yaptırılmalıdır. Kuş banyodan sonra güneşlenmeye çıkarılmalıdır. Yaz zamanıysa rüzgarsız ve güneşli bir yere dışarı konulabilir. Ancak hava yeterince sıcak değilse, evin içinde güneşli bir yere kuşu dinlenmeye bırakmak gerekir. Fazla güneşte kalmaları da iyi değildir. Kafesi yerleştirirken yeteri kadar güneşlendiğinde gölgeye geçecek şekilde konumlandırın aksi taktirde güneş çarpması sebebiyle kuşunuzun ölümüne sebep olabilirsiniz.
• Papağanlar yazları her gün, kışları haftada iki kez yıkanmalıdır. Fakat bunu yaparken zorlama ile oluyorsa yaz kış uzun aralıklarla yıkanmalı ve huzursuzluk seviyesi arttıkça banyo işlemine zorlanmamalıdır. Hiçbir canlıya zorbalık fayda sağlamaz.

Papağana Nasıl Banyo Yaptırılır?

Üç şekilde sağlıklı bir banyo işlemi uygulanabilir.

• Spreyleme (Fısfıslama)
• Buhar banyosu
• Kendi kendine banyo yapması

Üçünü de aşamalı olarak papağanınıza öğretmeniz gerekmektedir. İlk olarak spreyleme (fısfıslama) tavsiyemizdir. Bu banyo türü, ileride kendi kendine banyo yapmayı öğrendiğinde dahi kullanılır. Çünkü spreyleme papağanınız için sadece banyo anlamına gelmez; bu aynı zamanda onun için bir oyundur.

Buhar banyosu papağanların cildine çok faydalıdır aynı zamanla sizinle iletişiminin sağlamlaşmasını destekler. Kendi kendine banyo yapmayı öğretmek ise, kuşunuz diğer ikisine iyice alıştığında öğreteceğimiz aşamadır. Şimdi en baştan, kuşunuzun vahşi olduğunu ve hayatında su görmemiş olduğunu farz ederek işe başlayalım:

Spreyleme (Fısfıslama)

İhtiyacımız olanlar;

Sprey şişesi, sıcak su, isteğe bağlı elma sirkesi, bir papağan.

Sıcak suyu sprey şişesinin içine koyduğunuzda önce 20 cm mesafeden elinize sıkın. Suyun sıcaklığı fısfıs mekanizması dolayısıyla ılınmış olacaktır ama ne olur ne olmaz diye elinize sıkıp kontrol etmenizde fayda vardır. Elma sirkesi kuşunuzu dış parazitlere ve hastalıklara karşı koruyacağı ve tüylerini besleyeceği için faydalı bir eklentidir. Ayrıca sirkeli su gözlerdeki olası enfeksiyonları da iyileştirecek, gözleri dezenfekte edecektir. Yarım litre suya bir tatlı kaşığı elma sirkesi koymak yeterlidir. Bunun dışında bazı zamanlarda elma sirkeli su yerine, "aynısefa çayı", papatya çayı" gibi çaylarla da kuşunuzu spreyleyebilirsiniz.

Bilhassa göz ve yüzünde enfeksiyon taşıma ihtimali olan kuşların aynısefa çayıyla spreylemek birçok fayda verir.

Ayrıca fısfıs suyuna arada birkaç damla susam yağı ya da hindistan cevizi yağı gibi besleyici ve toksin olmayan yağlar da katabilirsiniz. Bu yağlar kuşun tüylerini besler ve cildini rahatlatır. Ancak yağlar haftada bir defadan fazla kullanılmaz. Saç bakımı gibi, arada destekleyici olarak kullanılmalıdır.

SPREYLEME İLE BANYO

Spreyleme Yaparak Duş – Banyo Yaptırma Nasıl Olmalıdır?

Kuşunuzu spreylemeye nasıl alıştırabilirsiniz.

Papağanın Banyo Eğitimi

Kuşunuz hırlamayı kestiği ya da hırlamasını hafiflettiği günden itibaren banyo yapabilir. Banyo yapmaya alıştırmak için ele alıştırmak gerekmez. Papağan daha vahşiyken eğitime başlanabilir.

1. Gün

Önce Papağanın kafesi içindeki yemler çıkarılır. Sonra kafesin yakınına oturulur ve sprey şişesi çok yaklaştırılmadan gösterilir. Papağan merak edip uzanırsa, ucunu hafifçe ona uzatıp dokunmasına izin verin. Dokunmak istemezse, sprey şişesini kendinize çevirip kendinizi birkaç defa ıslatın ve çok eğlenmiş görünün! "A bıcıbıcı!" şeklinde ilgi çekici bir nida da işe yarar.

Sonra sprey şişesini ona çevirin ve "doğrudan papağanın üzerine gelmeyecek şekilde", yakınlarında bir yeri bir iki defa spreyleyin. Yine çok eğlenmiş görünün ve belli bir repliği tekrarlayın "aa bıcı bıcı!" gibi.

Kuşunuza sprey şişesinin ne olduğunu ve korkacak bir şey olmadığını öğretmeye çalışıyorsunuz. Eğer korkmadıysa, bu defa da kuşunuzun üzerine bir iki defa sıkın ve tantana çıkarıp gülün. Bugünün eğitimi sadece bu kadar.

2. Gün

Aynı şekilde kuş kafesin içindeyken sprey şişesi ile yaklaşın, kendi üzerinize su sıkın, sonra, onun üzerine. Bunu üç beş defa tekrar edin. Bir kendinize, bir ona. Eğer korkmuş görünmüyorsa, birkaç defa üst üste sadece ona sıkın ve eğitime son verin. Bu arada aynı repliği kullanmayı ihmal etmeyin "aa bıcı bıcı!" gibi.

3. Gün

Kafes içindeki kuşunuza "bıcı bıcı vakti" olduğunu söyleyin ve hafifçe spreylemeye başlayın. Kabarıyor ve memnun görünüyorsa devam edin. Rahatsız olduysa üç beş defa spreyleyip bırakın.

4. Gün

Eğer kuşunuz ele alıştıysa ve dışarı çıkıyorsa, onu T sopasına koyun ve önce kendi üzerinize sonra onun üzerine spreyleme yapın. Merak ediyorsa, sprey şişesini ona uzatın, gagasıyla yoklamasına izin verin. Keyifliyse devam edin. Rahatsız olmaya başladığı (tüylerini söndürdüğü) andan itibaren spreylemeyi kesin ve bol alkış, tantanayla banyoya son verin. Kuruması için serbest bırakın.

5. Gün

Bundan böyle onu T sopasına koyup orada spreyleyeceksiniz. Mümkünse T sopayı güneş alan bir yere koyun ve spreyleme işini orada yapın. Zaman içinde kuşunuz banyoyu daha çok sevecek ve kanatlarını çırparak ve hareketlenerek banyoya tepki verecek. Ancak bu biraz zaman alacaktır. Önceleri sadece öylece bekleyip spreylemenizi bekleyecektir.

Birkaç Tüyo

Banyo sırasında, spreyi aşağıdan sıkarsanız, yani su kuşun üzerine yağmur/çisenti gibi gelirse, kuşunuzun çok daha hoşuna gider. Yaz aylarında kuşların serin suyu tercih ettiğini unutmayın. Ayrıca yine yazları, kuşunuz sıcaklandığında (kanatlarını aralar ve nefes alışverişi hızlanır) tüylerini beş altı fısfıslamayla sık sık ıslatırsanız, rahatlamasını sağlarsınız.

Spreylemenin yararı, kuşun kulağına doğrudan su gelmemesidir, kulak tüyleri çisentinin kulağa kaçmasını engeller. Böylece rahatça kuşunuza banyo yaptırırsınız. Kuşların tüyleri yarı su geçirmez olduğu için bizim saçlarımız gibi sırılsıklam olmalarını beklemeyin.

Kuş sudan çıkmış balık gibi ıslatılmamalıdır.

BUHAR BANYOSU

Buhar banyosu yapmak bilhassa tozlu papağanlar açısından çok faydalıdır. Tüyleri ıslanmamasına rağmen ciltleri nemlenir ve rahatlar.

Buhar Banyosu Nasıl Yaptırılır?

Çok kolay, siz duş alırken, o da sizinle birlikte banyoya girecek. Ancak bir kuşla birlikte banyoya girmenin de bir yolu yordamı var. Yani hayvanı pat diye banyoya tıkarsanız hüsrana uğrarsınız :) Bu yüzden aşağıdaki şu yöntemi takip etmeniz lazım. Aşağıdaki çizelgede günden kastım, her banyo yapışınız. Yani İki günde bir banyo yapıyorsanız, her banyoya girişiniz bir gün sayılacak.

1. Gün

T sopayı ve kuşunuzu banyoya, siz banyo yaparken kuşunuzun sizi görebileceği, suyun ona ulaşamayacağı bir yere yerleştirin. Mümkünse sevdiği bir oyuncak verin. (Oyuncak onları rahatlatır.) Eğer banyodan gerçekten çekiniyorsa, aynada kendini görebileceği bir yer daha uygun olabilir. Korkusu yoksa, sadece su ona ulaşamasın yeter. Sonra normal bir şekilde banyonuzu yapın.

2. Gün

Aynı şekilde T sopayı ve kuşunuzu banyoya, suyun ona ulaşamayacağı bir mesafeye koyun, bir oyuncak tutuşturun ve banyoya girin. Banyo sırasında ara verip parmaklarınızla ona hafifçe su sıçratın ama sadece birkaç defa. Bu arada fısfıslama sırasında öğrettiğiniz aynı kelimeyi tekrarlamayı unutmayın. "aa bıcı bıcı" gibi.

3. Gün

T sopayı ve kuşunuzu biraz daha yakına yerleştirin. Banyo sırasında ona 5-10 defa parmaklarınızla su sıçratın.

4. Gün

T sopa ve kuşunuz daha yakına yaklaşsın (hatta duşa kabininiz varsa, kuşunuzu duşa kabinin üstüne koymayı deneyin.) Banyo sırasında yanınızda spreyleme şişesi olsun. Siz yıkanırken arada ona da spreyleme yapın. Ancak çok fazla ıslatmayın. Banyodan çıkınca, havluyla kurulanırken havlunun ucunu ona da uzatın. Gagasıyla dokunsun, ısırsın. Sonra havluyla gayet neşeli bir şekilde kurulanın.

5. Gün

Kuşunuz 4. gündeki gibi yakında olsun ve bu defa, banyo yaparken ona da spreyleme şişesi ile su sıkın. Spreyleme yapmamızın nedeni ona birlikte banyo yapma mantığını kavratmak. Banyodan sonra kurulanırken onu da havlunuzla hafifçe kurulamaya çalışın. Havluyu aşağıdan yaklaştırmayı ve bir onu, bir kendinizi kurulamayı unutmayın. Örnek model olarak kendinizi kullanıyorsunuz.

6. gün ve sonrası

Bundan sonrasında birkaç defa daha 5. gün eğitimini tekrarlayınız.

Kuşunuz havluyla kendisini kurulamanıza izin verene kadar devam edeceksiniz. Havlu kavramına iyice alıştığında sprey şişesi ile spreylemeyi kesiyoruz. Çünkü esas amacımız ona banyo yapma kavramını tanıtmak, bu arada onu havluyla tanıştırmaktı.

Spreylemeyi güneşli bir pencere önünde yapabilirsiniz. Siz banyo yaparken ise, kuşunuz sadece buhar banyosu yapacak. Ancak zamanla kendisini parmaklarınızla ıslatmanızı isteyebilir :)

PAPAĞANIN KENDİ KENDİNE BANYO YAPMASI

Kuşunuz spreylenmeye ve buhar banyosuna iyice alıştıktan sonra, onu kendi kendine banyo yapması için teşvik etmeye başlayabilirsiniz.

Bunun için ihtiyacınız olan şey, kuşunuza özel, mümkünse en sevdiği renkte, yarı şeffaf, kuşunuzun rahatça içine sığacağı genişlikte yayvan bir kap ayarlamak.

Ancak şunu unutmamak gerek; bazı kuşlar kendi başına banyo yapmayı pek sevmez. Spreylenmeyi tercih eder. Siz yine de, kendi kendine bıcı bıcı yapmaya alıştırmaya çalışın.

İlk birkaç sene istemeyebilir, ancak sonraki senelerde fikri değişip kendisi yıkanmayı tercih edebilir.

Bazı kuşlar kapta yıkanmak yerine (daha önceden banyoda sizi yıkanırken gördüğü ve işin mantığını öğrendiği için) kendiliğinden akan musluk altına girip yıkanmaya kalkabilir. Ancak burada dikkat etmeniz gereken, kuşunuzun bulaşık suyunda ya da akvaryumda yıkanmaya çalışmasına engel olmaktır. Kuşlar bir suyun pis olup olmadığını bilemez. O bir çocuk, çocuklar pisten anlamaz.

Bir kuş kendiliğinden musluk altına girip yıkanmaya kalkıyorsa buna izin verebilirsiniz. Çünkü kuşlar kendi kulaklarına su kaçırmaz. Yani sizin onu musluk altına sokmanızla, kendisinin musluk altına girmesi arasında fark vardır.

Papağanın Kendi Başına Banyo Yapmasını Sağlama

1. aşama: Belirlediğiniz banyo kabını kuşunuzun görebileceği ve ilgileneceği bir yakınlığa koyun. Kuşunuz bu kaba iyice alışana kadar bu kap burada kalacak.

2. aşama: Kabın içine en sevdiği yiyecekleri ve oyuncakları doldurun ve kuşunuza kabı gösterin. Kuşunuz oyuncak ve mamaları bulmak için kaba rahatça girip çıkmaya başlayana kadar bu aşamada kalın.

3. aşama: Kuşunuz kaba girip çıkmaya iyice alışınca, kabın içine azıcık su koyun. İçinde yine mama ve oyuncak olsun. Kuş kabın içine girdiğinde tantana çıkararak aferin deyin ve "bıcı bıcı" demeye başlayın. Unutmayın daha önce "bıcıbıcı"yı (ya da her ne dediyseniz onu, sadece spreyleme ve buhar banyosu sırasında kullanmıştınız. Bu nedenle kuşunuz “bıcı bıcı” eşittir “banyo” yapma denklemini kurmuş olmalı.

4.aşama: Kuş kaba içinde hafif su varken de alıştıysa, kaptaki suyu biraz fazlalaştırın. Ve elinizle ona "bıcı bıcı" diyerek hafifçe su sıçratın.

Kuşunuz bu olaya iyice alışana kadar bu aşamada kalın. Zaten alışması, zaman içinde kendi kendine banyo yapmaya başlayacağı anlamına gelir.

Eğer kendisi yıkanmak için kabarırsa, "bıcı bıcı" diyerek gülmeyi ve aferin demeyi unutmayın.

Bu dört aşama çok uzun zaman alabilir, çok kısa zaman da. Kuştan kuşa değişir. Bazı kuşlar yıkanmaya daha düşkün olur, dolayısıyla teşviki çok daha kolay kabul ederler. Bazısı da ne kadar uğraşırsanız uğraşın kendisi yıkanmayı reddeder.