YEREL YÖNETİMLER

• Türkiye de 1960–1985 yılları arasında kentlerde yasaların genel nüfus içindeki oranı %25 den %50,3 e yükselmiştir.2000 yılında dünya nüfusunun yarısından çoğu kentlerde yaşamaktadır.
• KOMÜN: belli bir toprak parçası üzerinde toplu bir halde komşuca yasayan insanlardan oluşan doğal yerleşme birimi niteliğindeki toplu.
• Devlet sınırları içinde insan topluluklarının ortak ve yerel nitelik deki ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik hukuk düzeni içinde oluşturulmuş anayasal kuruluşlara YEREL YÖNETİM denir.
• Yerel yönetimler: İL ÖZEL İDARESİ, BELEDİYELER, KÖYLER
• Metropolü çevreleyen yoğun nüfus alan bölgelere MEGAPOLİS denir.
• VESAYET DENETİMİ: idarenin bütününü sağlamak amacıyla yapılır. Merkezden denetimin yerinde yönetim üzerindeki denetimidir.
• Yerel yönetim özellikleri: Tüzel kişilikleri vardır. Ayrı bir bütçe ve mal varlığına sahiptirler. Seçimle iş başına gelen karar organlarına sahiptirler. Sınırlıda olsa özerkliğe sahiptirler.
• Merkezden yönetimin bazı sakıncalarını gidermek için merkez tarafından kendi memurlarına bazı yetkilerin devredilmesine YETKİ GENİŞLİĞİ denir.
• 1933 devletlerin hakları ve ödevleri hakkındaki MONTEVİDEO sözleşmesi.1)daimi bir nüfuslu.2)belirli bir ülkesi 3)hükümeti 4)diğer devletlerle ilişkilere girme yetkisi olmalıdır. Şeklinde tanımlanır.
• Yerinde yönetimin siyasal açıdan uygulama şekline FEDERASYON denir. ÖRN: İSVİÇRE, ALMANYA, HİNDİSTAN, ABD
• ÜNİTER DEV: Siyasal açıdan merkeziyetçiliği simgeler. Tek bir yargı tek bir yasama organı vardır. ÖRN: TÜRKİYE
• KONFEDERASYON: Bir devletler birliğidir ve günümüzde hiç örneği kalmamıştır.
• Yerel yön. Bütçelerinin merkezi yönetim tarafından onaylanmadan yürürlüğe konulamaması MALİ VESAYET in ifadesidir.
• SONRADAN DENETİM: Yerel yönetimlerinin yetki organlarının kararlarını önceden onaya sunulmaksızın yürürlüğe konmasını ve yetki makamlarının işlem yürürlüğe girdikten sonra denetim yapmasıdır. ÖNCEDEN DENETİM tam tersidir.
• Belirli bir kamu hizmetinin merkezin dışında bağımsız bir örgüte bırakılmasına HİZMET YERİNDE YÖNETİM denir.
• A. MARSHALL a göre: bir malın azalan marjinal fayda eğrisi ile talep eğrisi özdeş olduğunda faydanın fiyatlarla ölçülmesi mümkündür.
• MUSGRAVE e göre: iktisadi refahın sağlana bilmesi için kamu ekonomisinin, kaynak dağılımında etkinliği sağlaması ve adil bir gelir dağılımının gerçekleştirilmesi görevi olduğunu savunur.
• KAMUSAL MALLAR: piyasada üretilemez. Milli savunma, Diplomasi ve İç Güvenlik gibi.
• YARI KAMUSAL MALLAR: Eğitim ve Sağlık gibi.
• ULUSAL DÜZEYDEKİ YARI KAMUSAL MALLAR: Yükseköğretim ve koruyucu nitelikteki genel sağlık hizmetleri.
• BÖLGESEL DÜZEYDEKİ YARI KAMUSAL MALLAR: Su, kanalizasyon, mezarlık, itfaiye hizmetleri.
• U.HİCKS e göre, Tatminkâr bir yerel yönetimin büyüklüğü nüfusun tipine ve yoğunluğuna göre muhtemelen ülkeden ülkeye değişir.
• Bir üretim faaliyeti ile üçüncü bir şahısın fayda ve maliyet fonksiyonları etkileniyorsa DIŞSALLIK oluşur.
• Bölgesel düzeyde kamusal malların üretiminde aynı miktarda üretim girdilerinden nitelik ve nicelik itibari ile daha fazla daha iyi hizmet elde edilmesi HAMMADDE ye bağlıdır.
• KARDİNAL FAYDA: Kişisel refahı tüketici yönünde faydanın maksimize edilmesi ve bunların toplanması ile toplumsal refahın bulunmasını ifade eder.
• ORDİNAL FAYDA: Kardinal faydanın tersine faydanın rakamla ölçülemeyeceğini savunur.
• TEİBOUT ETKİSİ: Bireylerin, tercih ettikleri vergi ve hizmetlerin bulunduğu ünitelerde toplanmasıdır.
• PORETO ya göre bir kimsenin durumu başkasının durumunu bozmadan iyileşmiyorsa bu bir optimum durumun varlığını kanıtlar.
• İktisadi refahı geliştirme yönünde MUSGRAVE modeline göre kamu ekonomisinin görevleri: 1) Kaynak dağılımında etkinliği sağlamak 2) Adil bir gelir dağılımını gerçekleştirmek 3) iktisadi istikrarı temin etmek 4) iktisadi büyümeyi sağlamak.
• Merkezi ve yerel yönetimler arasında ki gelir bölüşümü üzerine ilk bilimsel yaklaşımı süren ALBERT MENSEL(1922)
• Mali Tevzin deyimi Türk maliye literatürüne F.NEUMARK ile girmiştir.
• Mali Tevzin kelimesinin bugünkü dildeki karşılığı MALİ DENKLEŞTİRMEDİR.
• MALİ TEVZİN: Merkezi yönetim ile yerel yönetim arasındaki gelir ve gider bölüşümü nü ifade eder.
• Dışsallıklar litaretüre ALFRED MARSHALL tarafından girdi.
• Yönetimler arası ilişkileri düzenlemeleri gerektiren nedenler: 1) Kamu düzenini korunması ve yönetimler arası çekişmeleri önlemek. 2) Kaynakların israfının önlenmesi gerekir. 3) Kaynak sapmalarının, özellikle göçlerin önlenmesi gerekir. 4) Bölgeler arası eşitsizliklerin giderilmesi gerekmektedir. 5) Yerel yönetimlerim merkezi yönetime karşı korunması gerekir. 6) Aynı kaynaktan gelir sağlama zorunluluğu
• Bölgeler arası eşitsizliği gidermek için uygulanan dikey eşitsizlik FARKLILIKLARA FARKLI MUAMELEYİ ifade eder.
• Bölgeler arası eşitsizliğin sebepleri: Yüzölçümü, Kaynakların Bölgeler Arası Dağılımı, Ekonomi ve Kültür.
• H.BARTHELEMY merkeziyetçiliğin güçlü, adem-i merkeziyetçiliğin özgür bir ülke yaratacağını savunur.
• U.HİCKS 1980lere gelinirken karma ekonomilerde giderek bir merkeziyetçiliğin eğilimini belirlenmesine karşın sosyalist ekonomilerde giderek bir adem-i merkeziyet özlemin belirdiği görüşünü savunur.
• HANS RİTSCH “hizmet bölüşümü mali tevzin için her şeyden önce bir tarihtir” der.
• Yerel yönetimler maliyesinin kamu maliyesi içindeki nispi öneminin azalmasının sebebi: 1) Müdahaleci sosyal devlet anlayışının etkileri. 2) Savunma giderlerindeki devamlı artış.
• Yönetimler arası ilişkileri etkileyen faktörler: 1) Ekonomik ve Siyasal düzenlemelerdeki farklılıklar 2) Bölgeler arası aşırı eşitsizliklerin bulunması 3) Geleneklerin etkisi 4) Dışsallıklar sorunu. 5) Gider ve Gelirlerin giderek merkezileştirilmesi eğilimi 6) yerel yönetimler maliyesinin nispi öneminin azalması.
• Hizmet bölüşümün de söz konusu olan iktisadi kriterler: 1) Hizmet faydasının yayıldığı alan 2) Bölgesel değerlendirilmiş mallar. 3) Hizmetlere olan talebin optimum düzeyde belirlenmesi. 4) Dışsallıkların giderilmesi sorunu. 5) Azalan verimler kanunu etkisi.
• Değerlendirilmiş mal kavramı literatüre İlk olarak R.A.MUSGRAVE sayesinde girmiştir.
• Hizmetlerin giderek merkezileşme sebebi: 1) Gelirin merkezileşmesi 2) Teknikteki ve Ulaştırmadaki gelişmeler 3) Göçlerin sebep olduğu değişiklikler 4) Hizmetlerin alışılmamış boyutlara ulaşması 5) Yönetimin ve İşletmenin rasyonel esaslara göre düzenlenmesi zorunluluğu.
• Yerel yönetimlerin önemini artıran nedenler: 1) Refah Artışının Etkileri 2) Sosyal Yapıdaki Değişiklikler 3) Siyasal Kurumsallaşmadaki Değişiklikler
• Merkezi ve Yerel yönetimlerin ortaklaşa götürdüğü hizmetler: Sağlık, Eğitim, Sosyal Yardım, Bayındırlık ve İmar hizmetleri.
• Yönetimler arası ilişkilerin düzenlenmesinin ilk aşaması HİZMET BÖLÜŞÜMÜ dür.
• Fakirlere yapılan yardımlar Beverdige Raporunun düzenlediği yıllara kadar(1942)bir lütuf olarak görülmüştür.
• Yerel yönetimler genellikle YARI KAMUSAL mallar üretir.
• VERGİLENDİRMADE İDARİ ETKİNLİK: Verginin tarh ve tahsili için zorunlu olan reel kaynakların en aza indirilmesini ifade eder.
• Yerel yönetimlerin gelir türleri: Vergiler, Bağışlar, Şerefiyeler, Harçlar, Harcamalara katılma payları, Fiyatlarlar, Emlak vergileri, Borçlanma
• H.RİTSCH “rekabet sisteminin” sonsuz vergileme yetkisini ifade ettiğini söyler.
• H.RİTSCH vergi kaynaklarını paylaştırma yöntemine “AYIRMA SİSTEMİ” adını vermiştir.
• H.RİTSCH e göre koşula bağlı bağışlar uyarıcı bir özelliğe bağlıdır.
• Yerel yönetime bırakılan vergiler: EMLAK VERGİSİ, MESLEK VERGİSİ, İKAMET VERGİSİ
• Merkezi yönetimin belli koşullar altında yerel yönetimlerin harcamalarına iştirak etmelerine BAĞIŞ denir.
• HARÇ: Kamu tüzel kişiliklerinin sundukları olumlu dışsallığa sahip yarı kamusal hizmetlerden yararlananların ödedikleri bedeldir.
• BORÇLANMA: Kamu yükünün zaman içinde geleceğe dönük olarak dağıtılmasının sağlayan ve gelecek kuşakları yükümlülük altına sokan finansman programı.
• ŞEREFİYE: Kamu tüzel kişiliklerinin özellikle belediyelerin gerçekleştirdiği bayındırlık ve alt yapı hizmetleri ile imar faaliyetlerinden dolayı bazı kimselerin mal varlığında meydana gelen değer artışlarının vergilendirilmesi.
• İNGİLTERE de mevcut yerel yönetim ünitelerinden biri olan TOWNSHİP 7.YY ortaya çıkmıştır.
• TÜRKİYEDE EMLAK VERGİSİ 1972 yılında yerel yönetimlerin elinden alınıp Merkezi idareye verilmiştir.
• Yerel yönetimlere sınırsız vergilendirme yetkisinin verilmesinin sakıncaları: 1) Kaynağın kuruması 2)Vergi direncinin doğması 3) Çift vergileme 4) Sapmalar meydana gelmesi.
• Vergiler yoluyla gelir sağlama yöntemleri:1) Sınırsız vergileme yetkisinin verilmesi 2) Vergi kaynaklarının paylaştırılması 3) Merkezi yönetimin vergilerinin bazılarında veya toplamında 4) Vergi gelirleri üzerinden pay verilmesi
• EMLAK VERGİSİ: Reel bir vergidir. Ayni vergilerde denir. Tipik bir servet vergisidir. Yerel yönetimlere bırakılmıştır.
• Emlak vergisinde matrahı hesaplamak için 2 yöntem vardır:1)Kira değeri üzerinden vergilendirme.(1972 yılına kadar uygulanan bina vergisi) 2) Satış değeri üzerinden vergileme (1972 yılına kadar uygulanan Arazi vergisi)
• Koşullu bağış yerine kullanıla bilenler: Fonksiyonel bağış, Açık ve Kesin bağış, Devlet Yardımı, Sübvansiyon
• Hizmetlerin fiyat karşılığında sunulma sebepleri: 1) Kaynak israfını önlemek 2) Gelir 3) Adalet 4) İktisadi etkinlik
• Kentlerdeki yoğun nüfusun azaltılması ve genişlemesini önlemeye AMENAJMAN denir.
• Özel bölgeler uygulaması ABD de geliştirilmiştir.
• ÖZEL BÖLGELER: Tek bir hizmeti gerçekleştirmek amacına yönelik yerel yönetim birimleridir.
• Bahçe Kentler önerisi E.HOWARD(1900’ler) tarafından önerilmiş fakat pek fazla önemsenmemiştir.
• Kentleşmenin sebep olduğu sorunların çözümü ile ilgilenen ve bu alanda ilk olumlu adımları atan ülke İNGİLTERE’DİR.
• Kentlerdeki genişlemeyi durdurmaya yönelik önlemler: 1)Sanayi sitelerinin kurulması 2)Yeni kentlerin kurulması.
• UYDU KENT: Kentlerdeki nüfusun bir kısmını aktarmak amacıyla büyük kentlerin civarında kurulan yeni kentlere denir.
• METROPOLİTEN ALAN: Geniş bir şehir ve onu çevreleyen çok sayıda uydu kentsel topluluklara denir.
• Nüfus yoğunluğunu azaltacak önlemler: 1) Diğer kentlere göre ağır sayılacak ikamet vergisi uygulaması 2) Yerel satış vergilerinin artırılması. 3)Yeni inşaatlar için ruhsat verilmemesi 4) Kent dışında inşa edilecek alt yapı tesislerinin süratle bitirilmesi. 5) Bazı alanlarda kamulaştırılmaya gidilmesi. 6) Alıcı kentler uygulamasıdır.
• U.HİCKS Metropoliteni “Bir merkezin ve kentsel bölgenin etrafında kutuplaşmış ve devamlı gelişme halindeki toplulukların geniş bir alanda toplanmasıdır.”şeklinde tanımlar.
• E. HOWART “kentlerde var olan teknik ve ekonomik olanaklarla, yok olan ve gittikçe azalan doğayı bir araya getirmeyi düşünür”
• Kanada’nın Toronto kentinde düzenlenen Metropol Sorunları adlı seminerde metropol niteliğinde 44 bölge saplanmıştır.
• Metropoller arasında: LONDRA, PARİS, MADRİD, BUDAPEŞTE, ATİNA ve İSATNBUL’DUR.
• Özel bölge uygulamasının ABD’de tutulma sebepleri: 1)Üye devletlerin lehinedir. 2) Düzenlenmesi kolaydır. 3) Ters siyasal savaş yaratmamaktadır. 4) Hizmetler aksamadığı için yerel yönetimlerde huzursuzluk olmamaktadır. 5) Kırsal bölgelerde kurulan özel bölgeler sayesinde kırsal bölgelerin varlığını sürdürme şansını yükseltir.
• Sosyal Ekonomik ve Entelektüel Erozyon: Kentlerin olanaklarından faydalanmak için kentlere göç edilmesidir.
• ALICI KENTLER: Yeni bir kentin inşası değil, mevcut kentin iyileştirilmesi ve canlandırılması.
• Yerel yönetimlerin geleceği en parlak olduğu ülke İNGİLTERE’DİR.
• İngiltere’nin gerçek adı BİRLEŞİK KRALLIK – UNITED KINGDOM dur.
• Birleşik Krallık (İngiltere):İNGİLTERE, GALLER, İKOÇYA, KUZEY İRLANDA’DIR.
• İngiltere’de Sheriff ve Belediye Başkanı seçme hakkını 1215 Tarihli MAGNA CARTA(Büyük Berat)da hukuken güvence altına almıştır.
• İngiltere’de görülen Yerel Yönetimler üniteleri: COUNTY yâda SHİRE – DİSTRİCT yâda HUNDRED – TOWNSHİP yâda PARİSH
• İngiltere’deki yerel yönetim harcamaları: CARİ HARC: Eğitim, Diğer sosyal harcamalar, Kamusal işler ve hizmetler, Borç faizleri, Diğer harcamalar. YATIRIM HARCAMALARI: Konut, Eğitim, Bağışlar ve Harçlar, Diğer harcamalar; Kamusal işlev ve Hizmetler.
• İngiltere’deki yerel yönetimlerin harcamalarını karşıladıkları kaynaklar: EMLAK VER, BAĞIŞLAR, BORÇLANMALAR, İŞLETME KAZANÇLARI
• İngiltere’de ilk bağış 1831 yılında BERWİCK KÖPRÜSÜ nün onarımı için yapılmıştır.
• Merkeziyetçi bir tutuma sahip olmasına karşın FRANSA da 3 TİP yerel ve bölgesel kuruluş mevcuttur.1) Kurulmasına ilişkin yasaların 1986 yıl mart ayında tamamlayan bölgeler. 2) Departmanlar 3) Komünüler
• Fransa’daki departmanların Türkiye’deki benzeri İl özel idaresidir.
• Fransa’da dolaysız vergileri oluşturan 4 İHTİYARLAR: 1) Bina vergisi 2) Arazi vergileri 3) Patent vergisi 4) Menkul değerler vergisi.
• Fransa’da hükümet tarafından atanan Bölge Valisine KORDİNATÖR VALİ denir.
• Fransa’daki Departmanların yürütme organı VALİDİR.
• Fransa’daki diğer komünlerle birleşmeye karar veren komünlere ORTAK KOMÜN denir.
• PARİS kentinin idari yönden ayrı ve özel bir statüye sahip olmasının nedenleri: 1) Paris in özelliklerinin ulusal çıkarlarla ilgisi olması. 2) Fransa’nın başkenti olması 3) Banliyösünden ayırmanın olanaksız olması. 4) Bütün devrimlerin Paris den başlamış olması
• Fransa’da 1981 öncesinde her bölgenin 2 meclisi vardı. Birincisi Karar organı olan BÖLGESEL KONSEYDİ. İkincisi Danışma Niteliğinde bir organ olan EKONOMİK ve SOSYAL KOMİTE’DİR.
• Bölge Konseyini Üyeleri: 1) Bölgeden seçilen milletvekilleri ve senatörler. 2) Departmandan seçilen temsilciler 3) İl Merkez sakinlerinin temsilcileri.
• Yunanistan’ın yerel birimleri BELEDİYELER ve KOMİNLERDİR.
• Yunanistan’ın yerel yönetimlerinin görevleri: Su, Kanalizasyon, Eğlence yerleri, Parklar, Çocuk parkları vb. gibi hizmetleri yapmak. Sosyal, Kültürel ve Ekonomik alandaki hizmetleri karşılamak.

----------------------------------

YEREL YÖNETİMLER

ÜNİTE 1

Yerel Yönetimler : Devlet sınırları içinde yerleşmiş irili ufaklı insan topluluklarının ortak ve yerel nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla belli bir hukuk düzeni içinde oluşturulmuş anayasal kuruluşlardır. Özel İdareler, Belediyeler, Köyler

Büyük Kentleri Boğulmaktan Kurtarmak için : Uydu Kentler, Cazibe Merkezleri, Sanayi merkezleri kurulması

Megapolis : Metropolü çevreleyen yoğun nüfuslu alan

Komün : Belli bir toprak parçası üzerinde toplu bir halde ve komşuca ilişkiler içinde yaşayan insanlardan oluşan doğal yerleşme birimi niteliğindeki topluluklardır.

Beşeri İhtiyaçlar :
1- Özel İhtiyaçlar : İnsanların fizyolojik varlıklarından
2- Kamusal İhtiyaçlar : İnsanların toplu halde yaşamalarından doğar.

Ekonomi Çeşitleri
1- Piyasa (Kapitalist) Ekonomi
2- Karma (İkili) Ekonomi
3- Sosyalist (Kumanda) Ekonomi

Piyasa Ekonomisi : Kar ve fayda maksimizasyonu sadece özel mallar için geçerlidir. Kar maksimizasyonu peşinde koşan firmaların kamusal mal üretmeleri mümkün değildir. Ancak yarı kamusal malların bu piyasalarda üretimleri mümkün olabilir.

Karma Ekonomi : Özel mallar esas itibariyle firmalar tarafından üretilir ancak bunların dışında da birtakım üretici birimleri oluşturulmuştur. Kamusal ve yarı kamusal malların üretiminde ise piyasa ekonomisinin kuralları geçerlidir.

Sosyalist Ekonomi : Üretim faktörlerinin mülkiyeti devlete ait olduğu için özel malların üretimi de dahil olmak üzere, tüm üretim devlet tarafından gerçekleştirilir.

Yerel Yönetimlerin Özellikleri :
1- Tüzel Kişilikleri vardır.
2- Ayrı bir bütçe ve malvarlığına sahiptir
3- Seçimle işbaşına gelen karar organları vardır.
4- Sınırlıda olsa özerkliğe sahiptir.

Merkezden Yönetim : Yasama, yürütme, yargıya ilişkin tüm yetkiler, kısaca kamu gücünün tamamı, merkezi bir otoritede toplanır ve her iş merkezden yönetilirse merkeziyetçi bir sistemin varolduğu anlaşılır.

Yerinden Yönetim (Ademi Merkeziyet) : Yerel nitelikteki kamu hizmetlerinin devletin tüzel kişiliği dışındaki kamu tüzel kişilerince gerçekleştirilmesi için bir kısım kamu güçlerinin daha az yetkili bir otoriteye transfer edilmek amacıyla merkezi otoriteden geri çekilmesi

Yerinden Yönetimlerin Özellikleri
1- Karar ve yürütme organları seçimle işbaşına gelir
2- Tüzel kişilikleri vardır
3- Özerktirler
4- Kendilerine özgü bütçeleri vardır.
5- Merkezi yönetimin idari vesayet denetimine tabidir.

İdari Vesayet : Anayasanın 123. maddesine göre yerel yönetimler kuruluş amaçlarına ters düşmeyecek bir biçimde ve yasalarda öngörülen sınırlar içinde merkzi yönetimin denetimine tabi tutulurlar. Hiyerarşik denetime oranla son derece gevşek olan bu denetime idari vesayet denir.

Esasta Yerinden Yönetimi benimseyen ülkeler : İngiltere ve İskandinav ülkeleri
Ilımlı merkeziyeti benimseyen ülkeler : Fransa, İtalya ve Türkiye

Yetki Genişliği : Merkezden yönetimin bazı sakıncalarını giderebilmek için merkez tarafından kendi memurlarına bazı yetkilerin devredilmesidir.

Yerinden Yönetim Türleri
1- Siyasal Yerinden Yönetim
2- İdari Yerinden Yönetim

Montevideo Sözleşmesi Devleti:
1- Daimi bir nüfusu
2- Belirli bir ülkesi
3- Hükümeti
4- Diğer devletlerle ilişkiye girmeye yetkisi olmalıdır.

Siyasal Yapıları Yönünden Devletler
1- Üniter (Tekçi) Devlet
2- Konfederasyon
3- Federasyon

Üniter (Tekçi) Devleti : Siyasal yönden merkeziyetçiliği simgeler, bu tür devletlerde tek bir yasama organı ve tek bir yargı sistemi mevcuttur. İdari yetkiler merkezi yönetim tarafından kullanılır. Türkiye, Fransa, İngiltere, Yunanistan, Romanya, Macaristan ve Bulgaristan

Konfederasyonlar : Bir devlet birliğidir. Günümüzde hemen hemen hiç kalmamıştır. her birinin uluslar arası kişiliği mevcuttur.

Federasyonlar : Uluslar arası kişiliğe sahip olmayan federe devletlerin oluşturdukları bir devlet şeklidir. Federal devlet üstün yetkilere ve tek bir hükümete sahiptir. Siyasal yerinden yönetimin tipik bir örneğidir. Almanya, İsviçre, Hindistan, ABD

İdari Yerinden Yönetim : Bu sistemde yasama ve yargı konularındaki bütün yetkiler merkezi yönetime aittir.

İdari Yerinden Yönetim Çeşitleri:
1- Hizmet Yerinden Yönetim
2- Yerel Yerinden Yönetim

Hizmet Yerinden Yönetim : Belli bir kamu hizmetinin merkezin dışında bağımsız bir örgüte bırakılmasıdır. Üniversiteler, Ticaret Odaları

Yerel Yerinden Yönetim : Türkiye’de Belediyeler ve Köyler örnek olarak gösterilebilir.

Sonradan Denetim : Yerel yönetimlerin yetkili organlarının kararları önceden onaya sunulmaksızın yürürlüğü konulabilmektedir. Yetkili vesayet makamları ise ancak sonradan ve yasal süreler içinde ilgili yargı mercilerine itirazda bulunabilmektedir.

Önceden Denetim : Yerel yönetim işlemlerinin gerçekleştirilebilmesi veya oluşturulması aşamasında talepte bulunabilmek, uyulmadığı takdirde de işlemi durdurmak ya da yerel yönetimin yapacağı işi onun yerine geçerek bizzat yapabilmek mümkündür. En çok imar mevzuatı ve bütçede etkin olarak uygulanmaktadır.


ÜNİTE 2


Kardinal Fayda (A.Marshall) : Bir malın azalan marjinal fayda eğrisi ile talep eğrisi özdeş olduğundan faydanın fiyatlarla ölçülmesi mümkündür. Bu izah tarzına göre bir malın fiyatı o malın faydasının yani sağlayacağı tatminin bir ölçüsüdür.

Ordinal Fayda (V.Pareto) : Faydanın rakamlarla ölçülemeyeceğini savunmuşlar. Bir malın talep edilmesi sadece o malın sağlayacağı faydaya değil, diğer malların faydalarına bağlıdır.

Pareto Optimumu : Bir toplumun üyeleri belli bir durumda bu durumu toplum üyelerinden her birinin sağladığı tatminde çoğalma yada azalma olmaksızın değiştirecek bir çözüm bulamadıkları sürece maksimum tatmini sağlarlar.
Bir kimsenin durumu başkalarının durumunu bozmadan iyileştirilemiyorsa bu bir optimum durumun varlığını kanıtlar.

Kamu Ekonomisinin Görevleri ( Musgrave Modeline Göre)
1- Kaynak dağılımındaki etkinliğin sağlanması
2- Adil bir gelir dağılımının sağlanması
3- İktisadi istikrarın temin edilmesi
4- İktisadi büyümeyi sağlamak

Kamusal Mallar : İhtiyacı karşılayacak mal ve hizmetlerin bir kısmı bazı özellikleri gereği piyasada üretilemezler bunlar kamusal mallardır. Milli Savunma, Diplomasi ve İç güvenlik gibi, kamusal mal kavramı ile aynı anlama gelen toplumsal mallar, kolektif mallar, pür kamu mallar, sosyal mallar kavramları kullanılmaktadır.

Tiebout Etkisi : Bireyler tercih ettikleri vergileri ve hizmetleri sağlayan yerel ünitelerde toplanma eğilimi göstermelerine tiebout etkisi denir.

U.Hicks : Tatminkar bir yerel yönetimin büyüklüğü nüfusun tipine ve yoğunluğuna bağlı olarak muhtemelen ülkeden ülkeye değişir.

Yarı Kamusal Mallar ve Dışsallık : Sosyal ihtiyaçları karşılamaya yönelik kamusal nitelikli mallardan bazıları için tüketimden mahrum bırakılmama ilkesi geçerli değildir. Bunun sebebi bölünmezlik ilkesinin bu tür mallar için geçerli olmamasıdır. Örnek olarak Eğitim ve sağlık hizmetleri verilebilir.

Dışsallık : Bir üretim ve tüketim faaliyeti ile üçüncü şahısların fayda ve maliyet fonksiyonları etkileniyorsa dışsallık sözkonusudur.

Ulusal Düzeydeki Yarı Kamusal Mallar : Bazı yarı kamusal malların üretilmeleri ve tüketilmeleri dolayısıyla ortaya çıkan dışsallıklar ülkenin sıyasal sınırları içinde kalan bütününe yayılabilir. Yükseköğrenim ve koruyucu nitelikteki genel sağlık hizmetleri örnek olarak gösterilebilir.

Bölgesel Düzeydeki Yarı Kamusal Mallar : Su, kanalizasyon, park, mezarlık ve itfaiye hizmetleri



ÜNİTE 3


Merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındaki mali ilişkiler iki yönlüdür.
1- Görevlerin bölüşülmesi
2- Kaynakların bölüşümü

Mali Tevzin : Denkleştirme, dengeleme, mali tevzin mali denkleştirme anlamına gelmektedir. Türk maliye literatürüne F.Neumark tarafından girmiştir.

H.Barthlemy : Merkeziyetçiliğin güçlü, ademi merkeziyetçiliğin ise özgür bir ülke yaratacağını ifade etmiştir.

Kaynak israfının nedenleri;
1- Aynı görevin hem merkezi yönetim, hem de yerel yönetim tarafından gerçekleştirmek istemesinden
2- Yetkinin açıkça belirlenmemesi halinde görevi, yönetimin yapısının özelliği dolayısıyla daha fazla kaynak kullanmak durumunda olan otorite üstlenebilir.

Kaynak Sapmaları : Literatüre ilk defa A.Marshall ile giren dışsallıkların varlığı bir yana tam rekabet ya hiç olmayan ya da ender olarak gerçekleşen bir durumdur. Dolayısıyla otomatik ve devamlı bir optimum düşünülemez.

Optimumdan Uzaklaşmak :Merkezi yönetim özellikle dışsallıkların olduğu durumlarda, kaynak transferleri politikasıyla bölgeler arasında düzenleyici bir rol ifa etmektedir. Aksi halde hizmetler ya ek*** ya fazla olur.


Milli Gelir – Milli Servet : Kamusal gelirler esas itibariyle milli gelirler ve milli servetten sağlanır. Milli Servete önemli ve devamlı bir kaynak olarak ancak savaş ve olağanüstü dönemlerde başvurulur. Modern kamusal finansman anlayışında kamu gelirlerinin temel kaynağı milli gelirlerdir.
A.Mensel : Merkezi ve yerel yönetimler arasındaki gelir bölüşümü sorununa ilk bilimsel yaklaşım

U.Hicks : 1980’lere gelinirken karma ekonomilerde giderek bir merkeziyetçilik eğiliminin belirlenmesine karşın sosyalist ekonomilerde nisbi olarak bir ademi merkeziyet özleminin belirdiğini belirtmiştir.

H.Ritscl : Hizmet bölüşümü, mali tevzin için herşey den önce bir tarihtir demiştir.


ÜNİTE 4


Hizmetlerin Bölüşülmesi :
1- İktisadi Kriterler
2- Geleneksel ve Deneysel Kriter

İktisadi Kriterler :
1- Hizmet Faydasının Yayıldığı alan
2- Bölgesel Değerlendirilmiş Mallar
3- Hizmete olan talebin optimum düzeyde belirlenmesi
4- Dışsallıkların giderilmesi sorunu
5- Azalan vermler kanunu etkisi

Hizmetlerin Giderek Merkezileştirilmesinin Nedenleri :
1- Gelirin Merkezileştirilmesi
2- Teknikteki ve ulaştırmadaki Gelişmeler
3- Göçlerin sebep olduğu değişiklikler
4- Hizmetlerin alışılmamış boyutlara ulaşması
5- Yönetimin ve İşletmenin rasyonel esaslara göre düzenlenmesi zorunluluğu

Yerel Yönetimlerin Önemini Artıran Nedenler :
1- Refah artışının etkileri
2- Sosyal yapıdaki değişiklikler
3- Sosyal Kurumlaşmadaki değişiklikler

Merkezi Yönetim ile Yerel Yönetimler Tarafından Ortaklaşa Gerçekleştirilen Hizmetler :
1- Bayındırlık ve imar hizmetleri
2- Sağlık Hizmetleri
3- Eğitim Hizmetleri
4- Sosyal Yardım Hizmetleri

R.A.Musgrave : Değerlendirilmiş mal kavramını kullandı.

Mençester liberalizminin ortaya çıktığı 18. yüzyıldan Beverdige Raporunun düzenlediği yıllara kadar geçen dönemde fakirlere yapılan yardımlar lütuf olarak görülmüştür.




ÜNİTE 5


Gelir Bölüşümü Yöntemleri :
1- Vergi Yapısının Toplum Tercihlerine Uydurulabilmesi
2- İdari Etkinliğin sağlanması
3- Geleneksel ve tarihsel faktörler

Gelir Bölüşümünü Etkileyen Faktörler
1- Devlet yapısındaki farklılıklar
2- Merkeziyetçilik ve Yerinden Yönetim Anlayışının sebep olduğu farklılıklar







Yerel Yönetimlerin Gelir Türleri :
1- Vergiler
2- Bağışlar
3- Şerefiyeler
4- Harçlar
5- Harcamalara Katılma Payları
6- Fiyatlar
7- Borçlanma
8- Emlak Gelirleri

Vergiler :
1- Sınırsız vergileme yetkisi verilmesi
2- Vergi kaynaklarının paylaştırılması
3- Merkezi yönetim vergilerinin bazılarından veya toplam vergi gelirleri üzerinden pay verilmesi

Vergi Kaynaklarını Paylaştırmanın Çıkaracağı Sorunlar :
1- Vergilerde optimal yapıya erişme sorunu
2- Vergi kapasitesinde azalma meydana gelmesi
3- Mali kapasitede eşitsizlik meydana gelmesi

Vergi Kaynaklarını Paylaştırmanın Olumlu Yönleri :
1- Mali otonomiye sahip olabilme olanağı
2- Yerel sorumluluk duygusunun artması ihtimali


Uygulamada yerel yönetimlere bırakılan vergiler
1- Emlak Vergisi
2- Meslek Vergisi
3- İkamet Vergisi

Bağışlar:
1- Koşula bağlı bağışlar
2- Koşulsuz veya Blok Bağışlar (Götürü Hibeler – Dotasyon)

H.Ritsch : Sınırsız vergileme sistemine rekabet sistemi adını vermiştir.
Vergi kaynaklarının paylaştırılması yöntemine ayırma sistemi adını vermiştir

Hicks : Koşula bağlı bağışların uyarıcı bir özelliğe sahip olduğunu söylemiştir.


ÜNİTE 6



AMENAJMAN : Kentlerdeki yoğun nüfusun azaltılması ve genişlemenin önlenmesi hareketi.

UYDU KENT : Nüfusun bir kısmını aktarmak amacıyla büyük kentlerin civarlarında kurulan yeni kentlere denir.

METROPOLİTEN ALANLAR : Geniş bir şehir ve onu çevreleyen çok sayıda uydu kentsel topluluklara metropoliten alanlar denir.

ÖZEL BÖLGELER : ABD. gerçekleştirilmiş tek bir hizmeti gerçekleştirmek amacına yönelik yerel yönetim birimleridir.


Nüfus Yoğunluğunu Azaltacak Yöntemler :
1- Ağır ikamet vergisi uygulanmalı
2- Yerel satış vergilerinin ağırlaştırılması
3- Yeni inşaat için ruhsat verilmemesi
4- Kent dışında inşa edilecek alt yapı tesislerinin süratle bitirilmesi
5- Bazı alanlarda kamulaştırılmaya gidilmesi

E.Howard : Bahçe kentler önerisi.
Kentlerde varolan teknik ve ekonomik olanaklarla yok olan ve gittikçe azalan doğayı bir araya getirmeyi düşünen.




ÜNİTE 7


İNGİLTERE’DE YEREL YÖNETİMLER

Birleşik Krallık Ülkeleri : İngiltere, İskoçya, Galler , Kuzey İrlanda

İngilterede yerel yönetim birimleri :
1- County yada Shire
2- Districh yada Hundred
3- Township yada Parish

İngiliz yerel yönetiminin en önemli özelliği, belli bir düzeyde de olsa yargı yetkisini kullanma hakkına sahip olmasıdır.

İki kademeli yerel yönetim ünitelerinin üst kademeleri:
1- Municipal Boroughe (Belediyeler)
2- Urban Districts (Kentsel Bölgeler)
3- Rural Districts (Kırsal Bölgeler)

Tek kademeli yerel yönetim üniteleri ise County Broughe

Metropoliten Districtsler: Konut ve amenajman hizmetleri ile ilgilenmektedirler. Eğitim ve bazı sosyal hizmetleride yerine getirirler

Metropoliten Countiesler : Genellikle stratejik planların hazırlanması, anayolların yapım ve bakımı, tüketicinin korunması, polis ve itfaiye gibi hizmetlerden sorumludur.

Regionslar : İskoçyada stratejik planlama, sosyal hizmetler, polis ve itfaiye hizmetleri yürütür.

Yerel Yönetimlerin Gelirleri :
1- Emlak Vergileri
2- Bağışlar
3- Borçlanmalar
4- İşletme Kazançları

FRANSA’DA YEREL YÖNETİMLER

Yerel Yönetim Türleri :
1- Bölgeler
2- Departmanlar
3- Komünler

Paris’in Önemi :
1- Ulusal çıkarlarla ilgilidir
2- Başkentidir
3- Bütün devrimler pariste başlamıştır
4- Banliyösünden de ayırmak da mümkün değildir.

YUNANİSTAN’DA YEREL YÖNETİMLER

Yerel Yönetim Birimleri:
1- Belediyeler
2- Komünler